Girişimcilikteki Gelişmeler
Son yıllarda ülkeler arasında işbirliği, hızlı teknolojik gelişmeler, üst düzey yönetim modellerinin gelişmesi, bilgi yönetimindeki gelişmeler, tamamlayıcı stratejiler, ortak girişimcilik faaliyetlerinin artması, girişimciliğin gelişmesine ve uluslararası girişimcilik konusunun gündeme gelmesine yardımcı olan başlıca etkenlerdendir.
Genç Girişimcileri Bekleyen İş Fırsatları
Girişimcilikteki gelişmelerle birlikte ortaya çıkan başlıca iş fırsatları şunlardır:
1- Franchising (Frençayzing)
Türkçe karşılığı “imtiyaz” olan franchise (frençayz), İngilizce bir sözcüktür. “Franchise verme” sözcüğünden türetilen franchisor (frençayzır) ise bir ürüne, hizmete veya bilgi birikimine, bunlara ait kalitesi kanıtlanmış ve başarılı bir markaya ya da isme sahip olup bunların satış, dağıtım veya işletme hakkını belirli bir bedel karşılığı veren taraf anlamına gelir. Konu hakkında kapsamlı bilgi için “Franchising nedir?” başlıklı yazıma bakabilirsiniz.
2- İnternet Girişimciliği
İnternet girişimciliği ticaretin internet üzerinden yapılmasıdır. İnternet girişimciliği iş hayatına yeni ekonomi, yeni iş modelleri ve yeni girişimcilik yaklaşımları getirmiştir. Bu tür girişimciliğin öteki girişimcilik örneklerine benzer ve farklı özellikleri vardır. Bu özelliklere daha kapsamlı göz atmak isterseniz ” İnternet Girişimciliği Nedir?” Başlıklı yazıma bakabilirsiniz.
3- Bayilik, distribütörlük
Bir işletmenin ürünlerinin yurt içinde ya da yurt dışında satışını ve pazarlanmasını sağlayan, işletmeye bağlı olarak çalışan ve işletmeyle aralarındaki ilişki hukuki kurallara bağlı olan işletme ya da şahıslar bayi ya da distribütör olarak adlandırılır. Konu hakkında daha kapsamlı bilgi için “Bayilik, distribütörlük nedir?” başlıklı yazıma bakabilirsiniz.
4- Al-sat işleri
Al-sat işleri, girişimcinin hiçbir satıcı ya da işletmeye bağımlı kalmadan satın aldığı mal ve hizmetleri bir başkasına satmasıdır. Emlakçılık al-sat işlerine örnek olarak verilebilir.
5- Patent
Patent, buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı kullanabileceğini gösteren belgeye ise patent belgesi adı verilir. Buluşu yapılmış olan neredeyse her şey patent koruması kapsamına dahildir. Buluşu yapılmış olan bir aygıtın bütün hakları, patent sahibine ait olur ve ondan izinsiz kullanılamaz.
Eğer böyle bir durum varsa patent sahibi alakalı kurum veya tüzel kişiye dava açarak hakkını alabilir. Her ülkenin kanunlarında belirtilmiş olan patent yasaları ile yaratıcı fikirler ve bunların geliştirilmesini teşvik etmek için gereken koruma sağlanır. Bir ülkede verilmiş olan patent sayısının yüksekliği, o ülkenin gelişmişliğinin net bir göstergesidir.
Geleneksel terminoloji ile sınai mülkiyet haklarının içinde önemli bir yer tutan “patent hakkı”, özellikle teknoloji transferinin aracı olması bakımından, gelişmekte olan ülkeleri daha çok ilgilendiren maddi olmayan bir mala ilişkin haktır. Ülkemizde patent başvurusu Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılmaktadır.
Patent başvurusunun ilk aşaması, buluş sahibinin Türk Patent ve Marka Kurumuna başvurarak patent araştırması yaptırmasıdır. Buluşun kabul edilebilmesi için öncelikle, patentli bir ürün olmaması, mevcut patenti bulunan ürüne yeni bir şeyler katıyor veya onlardan ciddi farklarla ayrılıyor olması gerekir.
Patent başvurusu için gerekli olan belgeler ve detaylı bilgiler Türk Patent ve Marka Kurumunun www.turkpatent.gov.tr adlı internet sayfasından öğrenilebilir.
6- Know-How
Know-how, bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde (malların üretiminde, satımında, hizmetlerin sunulmasında, organizasyon ve yönetiminde) kullanılmakta olan, bir patent ile korunmamış bulunan, genellikle gizli olmakla birlikte böyle bir nitelik taşıması zorunlu olmayan, teknik, ticari, idari, mali veya başka bir alana ait bilgidir.
Know-how’un Başlıca Unsurları
- a. Sınai alanda özellikle ticari ve ekonomik faaliyetlerde kullanılabilen bilgilerden oluşur: Bir bilginin know-how olarak nitelendirilebilmesi için her şeyden önce bu bilginin, sınai alanda faaliyet gösteren bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde kullanılabilecek bir nitelik taşıması gerekir. Yani bu bilgi bir ticari işletmenin üretimine, satımına, organizasyon ve yönetimine ilişkin olmalıdır. Bu bilgi bir malın özdeş makine ve araçlarla daha seri bir şekilde üretilmesini sağlayan teknik bir bilgi olabileceği benzeri işletmenin yönetim ve organizasyon maliyetlerini düşüren bir tür bilgi de olabilir.
- b. Herkesin kolayca elde etmesi mümkün olmayan bilgilerden oluşur: Know-how’lar uzun araştırma ve geliştirme faaliyetleri sonucunda elde edilmekte ve bunlar sahiplerinin tekelinde ve gizliliğinde kalmaktadır. Bu durum her ne kadar know-how’ın gizlilik niteliğini ön plana çıkarsa da gizli olmak zorunda değildir.
- c. Bilgilerin patent alınarak korunmamış olması gerekir: Know-how’ın patent verilebilme niteliğine sahip olması ne gerekli ne de zorunludur.
- ç. Bilgiler üçüncü kişilere aktarılabilir nitelikte olmalıdır: Know-how fiziki bir varlığa sahip değildir yani gayri maddi bir maldır. Bu nedenle know-how’ın başkalarına aktarılabilmesi için çeşitli vasıtalarla somutlaştırılması gerekmektedir.
Örneğin know-how’a konu olan bilgi yazılarak resim veya şablon haline getirilerek veya doğrudan doğruya nasıl uygulanacağı gösterilerek somutlaştırılabilir. Ancak bu şekilde alakalı bilgi, know-how sözleşmesine konu olabilir.
Bu durum, know-how aktarımının sözlü olarak yapılamayacağı anlamını taşımamaktadır. Bilgilerin sözlü olarak karşı tarafın hafızasında yer alabilecek şekilde açıklanması da onu somut bir hale getirmektedir.
