İş ahlakı, birey, aile ve toplum ahlakından bağımsız değildir. Her birey, bir aile içerisinde yetişir ve aileden terbiye alır. Bu terbiyeleri okullardaki eğitimle pekiştirir.
Dolayısıyla, bireyin ahlaklı olmasında aile ve eğitim kurumlarının çok önemli yeri vardır. İş ahlakının sağlanması için eğitim dışında fakat eğitimin önemini ihmal etmeden başkaca önlemler de almak gerekir.
İş Ahlakını Sağlamak İçin Başlıca Yapılması Gerekenler
- İşletmede iş ahlakı konusunda, yazılı ahlak kuralları ve kodları oluşturulmalıdır.
- İşletme yönetimi, iş ahlakı konusunda “ahlak standartları” tespit etmeli ve bu standartlara uygun hareket etmelidir.
- Girişimci çalışanlarına örnek olacak şekilde ahlaki davranış ve eylemlerde bulunmalıdır.
- Girişimci ve üst yönetim, iş ahlakının tesis edilmesi konusunda kararlı ve inançlı olmalıdır.
- İşletme yönetimi, ahlak kültürünün uzun dönemli olarak kurumsallaşmasını sağlamalıdır.
- Yönetimlerde iş ahlakına yönelik davranış ve eylemler takdir görmeli ve ödüllendirilmeli; buna karşın iş ahlakına uygun olmayan davranışlar kınanmalı, gerekirse cezalandırılmalıdır.
- Yönetimde ahlak konusuna önem verildiği açık olarak hissedilmelidir. Örneğin organizasyonda iş ahlakına yönelik afiş ve sloganlar asılmalıdır.
- İş ahlakı konusunda çalışanlara sürekli eğitim sağlanmalıdır.
- İş ahlakına yönelik hukuksal düzenlemeler (vergi kaçakçılığı ile mücadele programı, kaçak işçi çalıştırma ile mücadele, haksız rekabet ile mücadele, tüketici koruma vb.) yapılmalıdır.
- İş ahlakına yönelik bazı resmî kurumlar (rekabet kurulu, tüketici koruma kurumu vs.) oluşturulmalıdır.
- İş ahlakının kurumsallaştırılmasında özel sektör kuruluşları bir araya gelerek gönüllü bir organizasyon oluşturmalıdır.
İş Etiği
Etik, en basit anlamıyla insan ilişkilerinde genel geçerliliğe sahip ve evrensel olarak kabul görmüş değer yargılarını inceler. İş etiği ise iş dünyasındaki davranışlara rehberlik etmek üzere geliştirilen ahlaki ilkeler bütününü kapsamaktadır.
Günümüzde işletmeler, ekonominin en önemli unsurlarından birisi olarak büyük bir güce sahiptir. Bu bağlamda, işletmelerin verimli ve başarılı olması toplumun refah seviyesini arttıracaktır.
Gerek sahip oldukları ekonomik güç, gerekse ürettikleri mal ve hizmetlerle toplumu etkiledikleri için; işletme sahibi girişimcilerin birbirlerine, çalışanlarına, müşterilerine, devlete, topluma ve öteki toplumlara karşı yükümlülükleri bulunmaktadır. İşletmelerin uzun vadede başarılı olabilmeleri için güvenilir olmalarına ve bu çerçevede etik davranışlarda bulunmalarına bağlıdır.
Etik olmayan eylemler, rekabetçi ekonominin gelişmesini engelleyecek, kayıt dışı yapılara fırsat verecek ve piyasa sistemini kötü yönde etkileyerek kaynakların etkin kullanılamamasına neden olacaktır.
