Aristoteles, Ege Denizi’nin kuzeyinde bulunan Stageira’da doğmuştur. O dönemde, Stageira’da İon kültürü egemendir ve Makedonyalıların buraları istila etmeleri bile bu durumu değiştirmemiştir. Bu nedenle Aristoteles’e bir İonia filozofu denilebilir. Tıp eğitimi alan Aristoteles daha sonra Platon’un öğrencisi olarak Akademi’ye girmiş ve hocasının ölümüne kadar burada kalmıştır.
Aristoteles’ten önceki felsefede doğa, insanla alakalı pratik sorunlar ve metafizik vardı. O üç sorun alanının başına yeni bir bilimi koyar. Ona göre, bu üç alanda incelemelere girişmeden önce, bilimin ne olduğu ve yapısı üzerinde bir araştırma, bilimsel düşüncenin formları ve kanunları üzerinde bir öğreti gerekir. Bu öğretiye Aristoteles Mantık (Logike) adını verir. Bundan dolayı ona “mantığın kurucusu” adı verilir. Mantık çalışmaları
Aristoteles’ten önceki dönemde özellikle Çin, Hint ve Mısır uygarlıklarında görülmektedir. Ancak bu çalışmalar sistemsiz ve düzensizdi. Mantığı sistemli ve düzenli hale getiren ve mantığın kurucusu olarak Aristoteles kabul edilir. Aristoteles’in yazmış olduğu kitaplar (Kategoriler, Önermeler, Birinci Analitikler, İkinci Analitikler, Topikler) Organon adıyla biraraya getirilmiştir. Bu eserlere daha sonra yine Aristoteles’in yazmış olduğu Retorik ve Poetika kitapları eklenmiştir. Yine Porphyrios’un yazmış olduğu İsagoji adlı kitabı da Organon’na eklenmiştir.
Kavram ve Terim
“Kavram nedir?” sorusu felsefenin temel sorularından biri olmuştur. Kavram soyutlama ve genelleme yapılarak elde edilir. Soyutlama; nesnelerden ayrılma özelliği olmayan nitelikleri nesneden ayırarak düşünebilmedir.
Mesela; renk, koku, tat, şekil benzeri özelliklere sahip olan bir muzun “sarı” renginin öteki özelliklerden ayrı olarak düşünülmesi soyutlamadır. Kavram bir şeyin zihindeki tasarımıdır. Zihinde tasarlanan bir şeyin kavram olabilmesi için onu hayalden (imge) ayırmak gerekir.
Belli bir nesnenin belli bir andaki tasarımı hayaldir. Kavram, bir nesneye ait genel nitelikler taşır. Yani geneldir. Genelleme; birbirine benzeyen varlıkları ortak özellikleri ile düşünmektir.
Örneğin “at” kavramı denilince belli bir at kastedilmez, bütün atlar kastedilir. Ancak bu kavramların başkalarına anlatılması gerekir.
Kavramın dille ifade edilmesine terim adı verilir. Terim, bu bakımdan, bir dilsel simgedir, o kavramı işaret eder. Terim, dil içerisinde bir anlam taşıyan en küçük birimdir. Dolayısıyla tek başına anlam taşımayan sözcükler (bu, şu, ise, ve, veya, bazı, bütün, ile, ki, vb.) birer terim sayılmaz. Terim, tek bir kelimeden oluşabileceği benzeri birkaç kelimeden de (Boğaz Köprüsü, pi sayısı vb.) oluşabilir.
Aristoteles mantığının önemli bölümü kanıtlama yöntemi olan kıyaslardır. O’na göre kıyaslar tümdengelim akıl yürütme biçiminin en mükemmel örneğidir. Kıyaslar dilsel ifadeler değil tersine düşünsel biçimlerdir. Ayrıca Aristoteles önermelerin temeline terim ve kavramları koymuştur. Böylece en az iki terimden oluşan önermeler oluşturmuştur. Aristoteles’in kurmuş olduğu klasik mantık, 19. yüzyıla kadar geçerli tek mantık sistemi olarak kabul edilmiştir.
