Osmanlı Devleti’nde yaşayan halk, benimsedikleri din ve mezhep esasına göre çeşitli topluluklara ayrılırdı. Millet sistemi olarak adlandırılan bu sistemde her topluluk kendi dinî hukukunu uygulayabilirdi.
Osmanlı Devleti’nde hâkim unsur olan Türklerle birlikte Araplar, Boşnaklar, Arnavutlar ve Acemler gibi Müslüman topluluklar ile Rumlar, Ermeniler, Yahudiler, Macarlar, Romenler ve Slavlar gibi gayrimüslim topluluklar da yaşamaktaydı. Gayrimüslimlerin de toplumda çalışma, diledikleri yerde oturma ve seyahat etme hürriyetleri vardı.
Ayrıca onların inanç, ibadet ve öğrenim haklarına da karışılmazdı. Gayrimüslimler de tıpkı Müslümanlar gibi evlenme, vasi (vekil) tayin etme, nafaka, miras, mal ve mülk edinme haklarına sahipti. Osmanlı Devleti, fethettiği ülkelerdeki milletlere kendi kendilerini idare etme hakkı tanımıştır. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinden sonra Ortodoks Rum Patrikliğine dinî ve hukuki haklar vererek bu topluluğun sevgisini kazanmıştır.
Bunlarla birlikte, Musevilerin kendi havralarına sahip olmalarına imkân tanımış, ayrıca Ermenilerin başına da bir patrik tayin ederek onların dinî ve kültürel haklarına dokunmamıştır. Gayrimüslimler sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan desteklenmiş, ibadet ve yaşamlarında da serbest bırakılmıştır.
Osmanlıda durum böyleyken İspanya’da egemenlik kuran Hristiyanlar, Endülüs’teki Yahudi ve Müslümanları tehlikeli olarak görmüş, onlara dinlerini değiştirmeleri için baskı yapmış, göçe ve ölüme mahkûm etmişlerdir.
Burada yaşayan Müslüman ve Yahudiler de uğradıkları zulümden dolayı Osmanlı Devleti’nden yardım istemişlerdir. Osmanlı Devleti hüküm sürdüğü süre içinde farklı unsurları barış ve huzur içerisinde yaşattığı için Osmanlı Klasik Dönemi, Batı’da bile Osmanlı Barışı deyimi ile anılmıştır.
