Dünya’da İklim ve Yaşam

Ülkemizde olduğu gibi dünyanın farklı yerlerinde de çeşitli iklimler etkili olmaktadır. Akdeniz iklimi, kutup iklimi, muson iklimi ve ekvatoral ikliminin görüldüğü yerleri aşağıda verilen harita üzerinde inceleyiniz.

Yeryüzünde birbirinden farklı doğal ortamlar vardır. Doğal ortamların insan yaşamı üzerinde etkisi oldukça fazladır. İklim, insanların yaşantısını ve ekonomik faaliyetlerini belirleyen önemli bir unsurdur. İklimin etkilediği faktörler aşağıda verilmiştir. İnceleyiniz.

Şimdi insan yaşantılarından yola çıkarak dünyada görülen iklimlerin özelliklerinin neler olduğunu inceleyelim.

Akdeniz İklimi

Akdeniz iklimi Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde, Avustralya’nın güneybatısında, Şili’nin orta kesimlerinde, Kuzey Amerika kıtasındaki Kaliforniya çevresinde ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Kap bölgesinde görülür. Akdeniz ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 18°C civarındadır. Yaz aylarında sıcaklıklar ortalama 28-30°C, kış aylarında ise ortalama 10°C kadardır. Yıllık sıcaklık farkı azdır. Yağışlar bölgeye en çok kış aylarında düşer. Yıllık ortalama düşen yağış miktarı 600-1000 mm arasında değişmektedir.

Akdeniz ikliminin bitki örtüsü, kısa boylu çalılıklardan oluşan makidir. Zeytin, turunçgiller, incir, üzüm gibi birçok tarım ürünü bu iklimin görüldüğü yerlerde yetiştirilmektedir. Bu bölgede güneşli gün sayısı yıl boyunca fazla olduğu için seracılık faaliyetleri yaygındır.

Kutup İklimi

Kutup iklimi dünyanın sürekli olarak kar ve buzlarla kaplı olan kutup bölgelerinde görülür. Bu iklim Kuzey Kutbu çevresinde, Antarktika’da ve Grönland Adası’nın iç kısımlarında etkilidir. Yıl boyunca hava sıcaklığı 0°C’nin altındadır. Sıcaklık düşük olduğu için buharlaşma yok denecek kadar azdır. Kutup ikliminde genellikle kar yağışı görülür. Yıllık ortalama yağış miktarı 200 mm civarındadır. Bu iklim tipinin görüldüğü yerlerde zemin buzlarla kaplı olduğu için tarım yapılamaz ve bitki örtüsü yoktur.

Muson İklimi

Muson ikliminde yazlar çok yağışlı, kışlar ise kuraktır. Hava sıcaklığı yıl boyunca genellikle 15-20°C olur. Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır. Bu iklimin etkili olduğu yerlerde muson rüzgârları da etkilidir. Muson rüzgârlarına bağlı olarak yazlar yağışlı, kışlar ise kurak geçer. Yağışların büyük kısmı yaz aylarında düştüğünden sık sık sel felaketleri meydana gelir.

Dünya’nın en çok yağış alan yerleri, muson ikliminin görüldüğü alanlardır. Güneydoğu Asya olarak bilinen bu bölgede Çin, Hindistan, Japonya, Pakistan, Tayvan ve Bangladeş gibi ülkeler bulunur. Bu iklimin görüldüğü yerlerde yıllık ortalama yağış miktarı 1000-1500 mm civarındadır ve bitki örtüsü geniş yapraklı muson ormanlarıdır. Bu ormanların tipik ağacı ise teak (tik) ağacıdır.

Ekvatoral İklim

Ekvatoral iklim, Ekvator üzerinde veya Ekvator’a yakın olan ülkelerde görülmektedir. Güneş ışınları bu iklimin görüldüğü yerlere yıl boyunca dik veya dike yakın açı ile gelir. Bu nedenle sıcaklıklar yıl boyunca genellikle 20°C’nin üzerindedir. Güneş ışınlarının düşme açısı yıl içince fazla değişmediğinden yıllık ve günlük sıcaklık farkları en az olan iklimdir. Her mevsim düzenli olarak yağış alır.

Yıllık yağış miktarı ortalama 2000 mm’nin üzerindedir. Bitki örtüsü yıl boyunca yeşil kalabilen, uzun boylu ağaçların oluşturduğu sık ormanlardır. Ekvatoral iklimin görüldüğü yerlerde, ormancılık halkın önemli geçim kaynaklarından biridir. Tropikal ürünler, kahve ve kakao buralarda yetiştirilen önemli tarım ürünleridir. İklimin bunaltıcı etkisinden dolayı insanlar genellikle 1000-2000 metre yükseklikte olan yerlerde yaşarlar.