Piaget’in bilişsel gelişim teorisi, bireyin çevresinde gelişen olayları anlamlandırması ve öğrenmesini sağlayan zihinsel faaliyet gelişimini ifade eder. Aynı zamanda daha etkin ve karmaşık düşünme yollarının geliştirilmesi anlamına da gelir. Piaget Bilişsel Gelişim Kuramı Nedir? sorusunun cevabının büyük bir kısmını Piaget, şema kavramı etrafından şekillendirmiştir. Şema, çevreyi anlamak ve yanıt vermek için düzenlenen hareketler bütününü ifade eder.
Düzenlenmiş davranış kalıplarını içeren şemalar, her çocuk için farklıdır. Büyüdükçe çocukların şemaları da değişir. Yeni doğan bebeklerin şemaları daha çok fiziksel hareketler iken; büyüdükçe çocuk deneyim kazanır ve zihinsel etkinliklere bağlı şemalara geçiş yapar.
Piaget bilişsel gelişim kuramını uyum, organizasyon ve dengeleme olmak üzere 3 farklı prensibe dayandırır.
Bilişsel Gelişim Kuramı’nın Dayandığı Prensipler Nelerdir?
Bilişsel gelişim teorisinin temel aldığı prensipler adaptasyon, örgütlenme ve dengelemedir.
Uyum, bireylerin çevrelerine adapte olma şeklidir. Birey çevreyle etkileşime geçtikçe değişebilir. Bilişsel gelişim kuramına göre gelişim sürecinde çocuklar, çevreye uyum sağlamaya devam eder ve yeni bilgi kazandıkça adaptasyon şekillenir. Piaget’e göre çocuklar asimilasyon ve akomodasyon şeklinde adapte olurlar. Asimilasyon, çocuğun sahip olduğu düşüncelere yenilerini eklemesiyle olur. Akomodasyon ise, çocuğun yeni nesneye göre hareketlerini düzenlemesidir.
Organizasyon, bebeğin farklı şemaları birleştirdiği dönemdir. Bir hareketi yapmak için bebek farklı şemaları kaynaştırdığında örgütlü bir hareket yapmış olur.
Dengeleme ise, bireyin özümseme ve uyum yoluyla çevresine adapte olarak dinamik bir dengeye ulaşma sürecidir. Bu süreç kişinin bilişsel yapılarını dengede tutarak sağlıklı olmasını hedefler.
Piaget’in Bilişsel Gelişim Dönemleri Nelerdir?
Piaget’in ayırdığı bilişsel gelişim evreleri 4’ ayrılır. Bu dönemler şu şekildedir:
- Duyu motor dönem: 0-2 yaş aralığını kapsar. Refleksler, ilk alışkanlıklar ve birinci döngüsel tepkiler, ikinci döngüsel tepkiler, ikinci döngüsel tepkilerin koordinasyonu ve amaca yönelik davranışlar, üçüncü döngüsel tepkiler, yenilik, merak ve zihinsel kombinasyonlar ve problem çözme aşamaları bu evrede yer alır. Bu dönem, en kritik kazanımların elde edildiği dönemdir.
- İşlem öncesi dönem: 2-7 yaş aralığını kapsar. Önyargı aşaması ve önsezi aşaması bu evrede yer alır. Bu dönemde çocuğun sembolleştirme yeteneği gelişir. En önemli başarılardan biri çocuğun bu dönemde dili iyi öğrenebilmesidir.
- Somut işlemler dönemi: 7-11 yaş aralığını kapsar. Mantıksal ilişkilerin kavranmaya başladığı bu dönemde çocuk somut varlıklar hakkında neden sonuç ilişkisi kurabilmektedir.
- Soyut işlemler dönemi: 11 yaştan sonrasını kapsar. Ergenliğe kadar devam eden bu dönemde çocuk, bir yetişkin gibi düşünebilmektedir. Olasılıklı düşünme yetisi gelişir ve düşünme esnektir.
Felsefenin bireysel ve toplumsal işlevleri hakkında bilgileri de inceleyebilirsiniz.
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı’ndaki Kurallar Nelerdir?
Bilişsel gelişim kuramına ait kurallar aşağıda verilmiştir:
- Evrelerin sırası değişmez. Belli bir sıra ile ortaya çıkarlar.
- Bir sonraki evre, önceki evrelerden elde edilen tecrübeleri de içerir.
- Her bireyin gelişimi kendine özgüdür. Bireysel farklılıklar vardır.
- Piaget’in gelişim kuramı, her evre için kritik gelişim özelliklerini belirtir.
Piaget Bilişsel Gelişim Kuramı Nedir? sorusunun cevabı yukarıdaki kurallar dahilinde ele alınmalıdır.
