Ömer Hayyam kimdir? Eserleri Nelerdir?

Ömer Hayyam, 12. Yüzyılda yaşamış bir şairdir. Fars edebiyatına şiirleriyle oldukça yüksek değerde eserler armağan eden Ömer Hayyam’ın rübaileri sadece Fars edebiyatında değil geniş çapta etkisi olan eserlerdir.

Ömer Hayyam’ın 12.yüzyılda yaşadığı bilinmektedir. Fars edebiyatına etkili eserler bırakan şairin asıl adı Hace İmam Ömer el-Hayyami’dir. Horasan eyaletinin merkezi konumunda olan Nişabur doğduğu yerdir. Doğum yılı 1048’dir. 1131 senesinde de vefat etmiştir.

Ömer Hayyam’ın yaşamı Nişabur ve Semerkant’ta sürmüştür. Döneminde itibar gören bir şahsiyet olduğu kaynaklardan elde ettiğimiz bilgilerdir. Yaşadığı dönemde dönemin bilim merkezlerini ziyaret ederek sakin bir hayatı tercih etmiştir. Tahminen 83 yaşlarında öldüğü düşünülmektedir.

Ömer Hayyam bilimsel birçok konuyla yakından ilgilenmiş, filozof olarak değerlendirilmesinin yanında alim olarak da kabul görmüştür. Döneminin bilim merkezi olan şehirleri sık sık ziyaret etmesi Hayyam’ın bilime verdiği önemin de bir göstergesidir.

Semerkant, Buhara, Belh, İsfahan gibi şehirler, Ömer Hayyam’ın yaşadığı dönemde birer sanat ve bilim merkezi konumundaydılar. Ömer Hayyam bu şehirleri ziyaretleri sırasında cebir, astronomi, tıp gibi konuların yanı sıra geometri, müzik gibi alanlara da ilgi göstermiştir. Rubailerini de bu ziyaretler esnasında kaleme almıştır.

Rubai Nedir?

Rubai bir şiir türü olarak adlandırılır ve işlediği konular genellikle düşünsel ağırlıklıdır, günümüzün çağdaş şiirinde de rubai türünden yararlanan yazarlar bulunmaktadır. Dört mısralık bir nazım birimi olan rubailerin şairi genellikle mahlas kullanmaz.

Ömer Hayyam’ın Rubaileri

Ömer Hayyam’ın rubaileri, düşünsel konuları içerir ve genellikle geçici dünya yaşamı üzerine odaklanır. Rubailer hayat ve insan ekseninde birbirini ilgilendiren konuları kapsar ve özgür bir ifadeyle kaleme alınmışlardır. Sorgulayıcı bir yaklaşımla eserlerini yazan Ömer Hayyam İnsanın aklına koyduğu sınırları sorgulamıştır.

Ömer Hayyam’ın rubaileri günümüzde birçok araştırmacı tarafında incelenmekte ve üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Araştırmacılar Ömer Hayyam’ın birçok kesimde yeteri oranda anlaşılamadığını ya da yanlış anlaşıldığını düşünmektedirler.

Hayyam’ın rübaileri içerdikleri konular itibarıyla kendisinin sarhoş ya da dinsizmiş gibi algılanmasına yol açmıştır. Araştırmacılar bu durumun yanlış bir yaklaşımla ele alındığı kanaatindedirler.

Ömer Hayyam’ın Kişilik Yapısı

• Her şeyden önce Ömer Hayyam kendine has bir düşünce yapısına sahiptir.
• İnsanları düşünmeye sevk etmeleri yönünde uyarıcı bilgilere eserlerinde yer verir.
• Kendisi düşünmenin önemli olduğunu savunur.
• Kaderci bir yapısı olduğu eserlerine yansımaktadır.
• Mantıksız bulduğu hiçbir şeyi kabul etmeyen ve sorgulayan bir düşünce biçimine sahiptir.
• Dünyada gerçekleşen olayları tarafsızca tahlil etmeye çalışır.

Ömer Hayyam’ın Çalışmaları

Eserlerinden Ömer Hayyam ile ilgili sonuçlar çıkarılmaya çalışılsa da kendisinin yazmış olduğu söylenen birçok rubainin de aslında Hayyam adında başka kişilere ait olma ihtimali de şüpheli bir durum yaratmaktadır. Bu durumda da kendisi ve düşünce yapısı ile ilgili yorum yapmak güçleşmektedir. Yapılan araştırmaların artması ile bu durumun düzelmesi ümit edilmektedir.

• Ömer Hayyam aynı zamanda matematik alanında da çalışmalar yapmıştır. Matematikte kullanılan bilinmeyen anlamındaki” x” onun buluşudur. Yine aynı şekilde binom açılımı da onun tarafından ilk kez kullanılmıştır.
• Celali Takvimi Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır. Döneminin en önemli bilim insanlarından biri olan Ömer Hayyam kimdir? Sorusunun doğru yanıtlanabilmesi için eserlerinin incelenmesi ve kendisine ait eserlerin tespit edilmesi bir zorunluluktur. Zira birçok rubai kendisine atfedilmektedir oysa ki yazdığı rubailerin sayısı kendisine mal edilenlerden oldukça azdır.