İnsanların geçimlerini sağlamak için sürekli olarak yaptıkları işe meslek adı verilir. Bireyler ilgi, istek ve becerilerine göre kendilerine bir meslek seçerler. İnsanlar, çeşitli meslekler arasından en iyi yapabileceklerini düşündükleri mesleğe yönelmelidir. Kişinin meslek seçimi konusunda doğru ve isabetli bir karar vermesi yaşam kalitesini ve mutluluğunu etkiler. Doğru meslek seçimi kişinin iyi bir kariyer elde etmesini sağlar. Kendine uygun olan mesleği seçen birey, işini severek yapar, mesleğinde ilerler ve işini yaparken daha üretken olur.
Meslek Seçiminde Etkili Olan Faktörler
Meslek seçiminde etkili olan faktörlerle ilgili aşağıda verilen şemayı inceleyiniz.
| Fiziksel özellikler | İlgi ve yetenekler |
| Toplumda mesleğe olan talep | Akraba ve arkadaşların etkisi |
| İstek ve hayaller | Ülkenin ekonomik durumu |
| Ailenin beklentisi | Ailenin ekonomik durumu |
İnsan, seçtiği mesleği uzun yıllar yapacağı için meslek seçiminde dikkatli olmalıdır. Peki, meslek seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? Bunları öğrenmek için kendimize aşağıdaki gibi bazı sorular sormamız gerekmektedir. İnceleyiniz.
- İlgi ve yeteneklerim hangi mesleğe daha uygundur?
- Hangi meslek benim kişisel özelliklerime daha uygundur?
- Seçeceğim meslekle ilgili nasıl bir eğitim sürecinden geçmem gerekiyor?
- Hangi meslekte daha başarılı olabilirim?
- Hangi mesleği yapmak beni daha mutlu eder?
- Seçeceğim mesleğin iş olanakları nelerdir?
- Seçeceğim mesleğin çalışma şartları nelerdir?
Heyecanlı olmak, soğukkanlı olmak, sinirli olmak, sabırlı olmak insanların temel kişilik özelliklerine verilebilecek örneklerden bazılarıdır. İnsanlar, sahip oldukları kişisel özelliklerinin farkına varmalı ve bu özelliklere göre kendi mesleklerini belirlemelidir. Örneğin, doktor olmak isteyen biri çabuk telaşlanmamalı, heyecana kapılmamalı ve soğukkanlı olmalıdır. Avukat olmak isteyen birinin ise ikna kabiliyetinin yüksek olması gerekirken, öğretmen olmak isteyen birinin sabırlı, anlayışlı ve şefkatli bir yapıya sahip olması gerekir. Aksi hâlde kişiler mesleklerini yaparken mutsuz olabilirler.
İnsanların yeteneklerinin farkına varması meslek seçimlerinde önemlidir. Çünkü yetenek, bireyin bir şeyi anlama ya da yapabilme yeterliliğidir. Bireyin yetenekleri meslekteki başarısını artırır. Bu nedenle yeteneklerimizi gerçekçi ve doğru bir şekilde değerlendirmemiz gerekir. Çünkü seçtiği mesleğin gerektirdiği yetenek düzeyine sahip olmayan bireyler o meslekte başarılı olamayabilir. Örneğin, çizim yeteneği olmayan bir kişinin mühendislik mesleğinde, farklı olaylar arasında ilişki kuramayan birinin polislik mesleğinde başarılı olması zor olabilir.
İnsanların bir eğitime ve hazırlığa gerek duymadan onlardan istenen işi yapabilecek düzeyde bir potansiyele sahip olmasına beceri denir. Birey, mesleğini seçerken becerilerini göz önünde bulundurmalıdır. Örneğin başkalarının duygularını anlayabilme becerisi olan biri psikolog, sözlü ve yazılı ifade becerisi olan biri yazarlık mesleğinde daha başarılı olabilir.
İnsan, kendine uygun mesleği belirlerken aşağıdaki aşamaları takip edebilir.
Meslek Seçiminin Aşamaları
- Kendi özelliklerini tanıması
- Meslekleri incelemesi ve tanıması
- Kendine uygun olan mesleği seçmesi
- Seçtiği mesleğin eğitim süreci hakkında bilgi sahibi olması
İnsanların seçtikleri meslekle ilgili iyi bir eğitim almaları önemlidir. Meslek seçiminden sonra o meslekle ilgili alınması gereken eğitim sürecinin de iyi bilinmesi gerekir. Ülkemizde ilkokul, ortaokul ve lise eğitimi zorunludur. Lise eğitimini başarıyla tamamlayanlar istedikleri takdirde üniversite sınavlarına girerler ve seçtikleri mesleğin eğitimini alabilirler. Örneğin, doktor olmak isteyenler tıp fakültesini, avukat olmak isteyenler hukuk fakültesini, öğretmen olmak isteyenler de eğitim fakültesini başarıyla tamamlamalıdır.
