Türkler, Orta Asya’dan dünyanın çeşitli yerlerine göç ederek yeni yurtlar edinmiştir. Dünya’nın çeşitli yerlerine Orta Asya’dan göç başladığında, bazı Türk toplulukları Orta Asya ve çevresinde yaşamlarını sürdürmeyi tercih etmiştir. Türkler göç ettikleri yerlerde özellikle Anadolu, Kafkasya ve Balkanlar’da yeni devletler kurmuştur. Bu devletlerden biri de 29 Ekim 1923 yılında Anadolu toprakları üzerinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’dir. Günümüzde ülkemizden başka yerlerde de yaşamlarını sürdüren Türkler bulunmaktadır. Ayrıca 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasıyla birlikte Orta Asya ve Kafkasya’da birçok devlet bağımsızlığını ilan etmiştir. SSCB’nin çatısı altında yaşayan soydaşlarımız da bağımsızlıklarını ilan ederek kendi devletlerini kurmuştur. Bu devletler, Türk Cumhuriyetleri olarak adlandırılmaktadır.
SSCB’nin Dağılmasından Sonra Kurulan Türk Cumhuriyetleri
| Azerbaycan | Kazakistan | Türkmenistan | Kırgızistan | Özbekistan |
SSCB’nin dağılması sonucu bağımsızlığına kavuşan Türk Cumhuriyetlerini tanıyan ilk ülke Türkiye olmuş ve bu devletlerin uluslararası toplum tarafından kabul görmesi için girişimlerde bulunmuştur. Çünkü Türk Cumhuriyetleriyle ortak dil, tarih ve kültür geçmişimiz vardır. Bu durum Türk Cumhuriyetleri ve ülkemiz arasındaki ilişkilerin güçlenmesine zemin hazırlamıştır. Türk Cumhuriyetlerinde yaşayan soydaşlarımızla sosyal, ekonomik ve kültürel alanda iş birliğini geliştirmek amacıyla 1992 yılında, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) kuruldu. TİKA, ortak değerlere sahip olduğumuz ülkeler başta olmak üzere birçok bölge ve ülkede Türk dış politikasının uygulayıcı bir kurumu hâline gelmiştir. TİKA’nın yapmış olduğu örnek bir çalışma aşağıda verilmiştir. İnceleyiniz.
TİKA’dan Azerbaycan’da Genç Sporculara Destek
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Azerbaycanlı gençlerin zararlı alışkanlıklardan korunmasına, Azerbaycan’ın geleceğinin sağlam temeller üzerinde inşa edilmesine katkı sağlayacak eğitim, spor ve kültür faaliyetleri çerçevesinde üniversite öğrencileri ve gençlerin kullanımı için halı saha kurdu. Açılış töreninde konuşan T.C. Bakü Büyükelçisi, “Türkiye ile Azerbaycan iki devlet, bir millettir. Türkiye’nin gücü Azerbaycan’ın, Azerbaycan’ın gücü ise Türkiye’nin gücüdür. Birlikte her zaman daha güçlü ve daha ileride olacağız.” dedi. Büyükelçi, Azerbaycanlı gençlerin desteklenmesi adına Azerbaycan’da yapılan çalışmalardan dolayı TİKA’ya teşekkürlerini dile getirdi.
Genel Ağ’dan düzenlenerek alınmıştır (11.07.2018).
Ülkemizin Türk Cumhuriyetleri ile Olan İlişkileri
Azerbaycan
Kurulduğu yıldan itibaren Azerbaycan ile Türkiye arasında dostane bir ilişki vardır. Hatta iki ülke vatandaşları birbirleri için “kardeş ülke” yakıştırması yapmaktadır. Türkiye, Azerbaycan petrolünün dünya pazarlarına taşınması için Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın yapımına destek vermiştir. İki ülke arasında uzanan bu hat sayesinde petrol Azerbaycan’dan ülkemize taşınmakta, ülkemizden de tanker ve gemilerle başka ülkelere pazarlanmaktadır.
Kazakistan
Türkiye ile Kazakistan arasında çeşitli madenler, hayvansal ürünler ve tarım ürünleri başta olmak üzere önemli ticari faaliyetler söz konusudur. Ayrıca iki ülke arasında bankacılık alanında iş birliği yapılmaktadır. Türk dünyasının ortak üniversitesi olarak kabul edilen Ahmet Yesevi Üniversitesi bu ülkede bulunmaktadır. Üniversitenin öğretim dilinin Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesi olması kültürel birlikteliğimizin bir göstergesidir. Bu üniversitede yaklaşık 8.000 Türk vatandaşı eğitim görmektedir. Bununla birlikte TİKA, Türk-İslam bilginlerinden biri olan Ahmet Yesevi’nin türbesinde kapsamlı bir restorasyon çalışması yapmıştır.
Özbekistan
Türkiye, Özbekistan ile arasındaki iş birliğinin her alanda gelişimine büyük önem vermektedir. İki ülke arasında kültür, bilim, eğitim, spor ve turizm alanlarında iş birliği antlaşmaları imzalanmıştır. İki ülke arasındaki ticaret hacmi her geçen yıl artmaktadır.
Türkmenistan
Türkiye, Türkmenistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ve burada ilk büyükelçilik açan ülkedir. İki ülke arasında başta dış politika, ticaret, kültür ve eğitim olmak üzere her alanda ilişkiler iyi düzeydedir. Her yıl çok sayıda Türkmen vatandaşı ülkemize turizm ve ticaret amacıyla gelmektedir. Bununla beraber binlerce Türkmen öğrenci ülkemiz üniversitelerinde eğitim görmektedir.
Kırgızistan
Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkiler, stratejik ortaklık seviyesindedir. İki ülke arasında başta siyasi, ekonomik, kültür, sağlık ve ulaştırma olmak üzere iyi ilişkiler mevcuttur. Taraflar arasında Cumhurbaşkanları düzeyinde çok sayıda ziyaret gerçekleştirilmiş, bu ziyaretler esnasında çeşitli antlaşmalar imzalanmıştır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Akdeniz’de Kıbrıs Adası’nda kurulan bir Türk Cumhuriyetidir. Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti halkları arasında var olan güçlü tarihî ve kültürel bağ ile dil bağı iki ülke arasındaki ilişkilerin her zaman güçlü olmasını sağlamaktadır. Öyle ki KKTC için ülkemizde “yavru vatan” nitelendirmesi yapılmaktadır. KKTC’yi resmî olarak tanıyan tek ülke Türkiye’dir. Bu nedenle ülkemiz, KKTC’nin haklarını dünya kamuoyunda koruma görevini üstlenmiştir.
Ülkemizin Komşu Devletlerle Olan İlişkileri
Bulgaristan
Türkiye ile Bulgaristan dost ve müttefik iki ülkedir. Bulgaristan’ın demokrasiye geçişiyle birlikte iki ülke arasındaki ilişkiler artmıştır. Ülkemiz, son yıllarda Bulgaristan’ın önemli ticaret ortaklarından biri olmuştur. Türk girişimciler, son yıllarda Bulgaristan’da birçok yatırım yapmışlardır. Bulgaristan’da TİKA ve Yunus Emre Kültür Merkezinin şubesi bulunmaktadır.
Yunanistan
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkiler uzun süre inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. Ancak 1999 yılı itibariyle iş birliği ve müzakereye dayalı yeni bir döneme girilmiştir. Bu sayede ticaret, ulaştırma ve turizm alanlarında ilerlemeler olmuştur. İki ülke arasındaki ticaret hacmi her geçen yıl artmaktadır. İstanbul-Selanik hızlı tren hattının kurulması planlanmaktadır. Selanik’te bulunan Atatürk Evi her yıl çok sayıda Türk vatandaşını ağırlamaktadır.
İran
İran, 400 yıla yakın süredir değişmeyen 560 km’lik sınırı paylaştığımız bir komşumuzdur. İki devlet arasındaki ekonomik, kültürel, siyasi ve sosyal ilişkilerin daha da gelişmesi için çaba gösterilmektedir. Ülkemiz, İran’dan özellikle petrol ve doğal gaz satın almaktadır. İran’a başta altın, çelik ve otomotiv ürünleri olmak üzere çok sayıda ürün ihraç etmektedir.
Gürcistan
Türkiye 16 Aralık 1991 tarihinde Gürcistan’ın bağımsızlığını tanımıştır. Ülkemiz Gürcistan’ın en büyük ticaret ortaklarından biridir. Türkiye ile Gürcistan ilişkilerindeki en önemli konulardan birini Ahıska Türklerinin ana vatanlarına geri dönüş süreci oluşturmaktadır. Ülkemizden Gürcistan’a demir çelik, inşaat malzemesi, tıbbi ilaç ihracatı yapılmaktadır.
Ermenistan
Türkiye, Ermenistan’ın bağımsızlığını 16 Aralık 1991 tarihinde tanımıştır. Hemen sonrasında bu ülkeye insani yardımlarda bulunmuş, bölgesel kuruluşlar ve uluslararası toplum ile bütünleşmesi yönünde çaba harcamıştır. Günümüzde iki ülke arasındaki ilişkiler geliştirilme aşamasındadır.
Suriye
Suriye, ülkemizin en uzun sınır komşusudur. İki ülke arasındaki ilişkiler 2011 yılında Suriye’de başlayan iç karışıklıklar sonrasında bozulsa da ülkemiz, Suriye halkının her zaman yanında yer almıştır. Devletimiz, Suriye’de yaşanan karışıklık ortamından ülkemize sığınan mültecilere kucak açmıştır. Ülkemiz onların sağlık, eğitim, beslenme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermeye çalışmaktadır.
Irak
Irak, yıllardır süren iç karışıklıklarla uğraşmak zorunda kalan bir sınır komşumuzdur. Türkiye her zaman Irak’ın toprak bütünlüğünü savunmuştur. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler ileri bir seviyededir. Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı sayesinde Irak’tan ülkemize ham petrol taşınmaktadır.
