Tümeller problemi ne demektir? Bunu kısaca şöyle açıklayabiliriz; 11. veya 12. yüzyıllarda zirveye ulaşmış felsefi problemler ve sorgulama tartışmalarıdır. Skolastik felsefe ile varlıkların özlerine, genel idealara takılan adlar, tümeller ortaya çıkmıştır. Tümeller tartışmaları olarak isimlendirilen bu sorgulamalar ana kavramı oluştururlar. Ayrıca bahsi edilen tümeller, geneller ve genel kelimeleri ile de anlamdaştırlar. Tümeller problemi ne demektir? sorusunun cevabını alabilmek için tartışmaların nasıl başladığını bilmek ve ortaya çıkışını anlayabilmek için Antik Yunan’a bakmamız gerekmektedir.
Tümeller Probleminin Ortaya Çıkışı
Tümeller probleminin ortaya çıkışı Antik Yunan devrinde kendi başına bir problem olarak söylenmemesine rağmen, bu problemin yol açtığı çeşitli sorulara cevaplar aranmaktadır. Bunun yanında ilk defa Prophyrios’un Isagoge adlı eserinde gerçek anlamıyla anlaşılmıştır. Daha önceki tartışmalar birbiriyle çelişen ve bazen de temelde taban tabana zıt bir düşünce oluşturmuştu. Ancak bu eserle birlikte ne demek olduğu anlaşılmıştır. Anlaşılması ile birlikte Tümeller probleminin ortaya çıkışı için zemin hazırlandı.
Isagoge adlı bu eser aslında Aristoteles’in kategoriler eserinin daha iyi ve daha anlaşılır olması için yazılmıştır. Porphyrios bu eserin ilk başlarında Khrysaorios’a hitap etmektedir. Burada Aristoteles’in kategoriler düşüncesini anlamak için ayrım, cins, özellik, tür vb. ne olduğu bilmek gerekir. Kendisi de eserinde bunu anlatabilmek, daha basit ve daha yüzeysel anlatımlar yapacağını yazarak esere başlar. Bir nevi eser Aristoteles’in kategoriler eserinin tercümanı veya öğretmeni olarak görebiliriz.
Bu açıklayıcı girişi yaptıktan hemen sonra Porphyrios kendi eserinde Kategoriler’ de sık sık kullanılan terimlerin netleştirilmesi ve anlamlaştırılmasına girişmektedir. Porphyrios bu tümeller probleminin tartışmasında temel soruları şöyle dile getirmiştir:
- Cinsler, türler yaşamsal ve hatırlanabilir tözsel gerçekler midir yoksa düşüncenin basit ve ilk kavramları mıdır?
- Tözsel gerçeklikler ise, cisimsel mi yoksa cisimsel olarak görülmeyen herhangi bir varoluşa mı sahiptir?
- Duyular ile mi var olmaktadır yoksa onlardan farklı mıdır?
Porphyrios eserinde geniş araştırma konularını var ettiğinden dolayı cevap vermekten kaçındığı sorular, aslında tümeller problemini ne demektir diye araştırırken cevaplamamız gerekli olan temel sorulardır. Peki bu tümeller tartışması nedir?
Tümeller Tartışması Nedir?
Tümeller tartışması nedir sorgusunu yaptığımızda tümeller tartışmasının aslında eski çağ kökenli bir konu olduğunu bilmemiz gerekir. Ancak Orta Çağ dönemlerinde ise üzerinde daha çok durulmuş ve daha şiddetli tartışmalar olmuştur. Bu tartışma Orta Çağda’da kalmadı ve zamanını aşıp günümüze dahi gelmiş ve halen tartışılan bir meseledir. Günümüzde ise felsefi çevreler tarafından tartışılır. Tümeller tartışması nedir? sorusunun temel mantığı ise; tümelin gerçekte var olup olmadığı sorgulanıp bundan alınan cevap ne ise ona göre yeni bir soru başlar. Tümel gerçekte var ise nerededir, bu somut mudur yoksa soyut mu? şeklinde soruları barındıran Isagoge’de çeşitli yorumlar tümeller tartışması olarak söylenen tartışmayı başlatmıştır.
Tümellerin Durumuna Göre Yapılan Felsefi Yorumlar
Tümeller teriminin ortaya çıkması ile birlikte Orta Çağ’da etkili olan felsefi tartışmaları ve skolastik düşünce temellerini değiştirmesine neden olmuştur.
Orta Çağ skolastik düşüncede Platon’un bu görüşünü devam ettirenleri Gerçekçiler, bu görüşe karşı çıkanlar ise Adcılar olarak nitelemişlerdir. Tüm bu tartışmalar skolastik düşünceyi sarsmıştır. Daha sonra fazla tutunamayıp çöküşü olmuştur. Çünkü temel yapılar gerçek değilse başta Tanrı olmak üzere dinsel düşüncelerin hiçbir anlamı kalmaz.
