Hilmi Ziya Ülken kimdir?

Türk düşünce dünyasının önemli isimlerinden Hilmi Ziya Ülken, felsefe tarihi ve sosyoloji alanındaki eğitimleriyle bilinir. Sosyal bilimler dalında yaptığı çalışmaları ile bu alana büyük katkılarda bulunan Hilmi Ziya Ülken kimdir? Yaşamı hakkında bilinenler nelerdir? Hangi eserleri Türk düşünce dünyasına bırakmıştır? Bütün bu soruların yanıtları yazımızın ilerleyen satırlarında yer alıyor.

Hilmi Ziya Ülken İstanbul’da 1901 senesinde dünyaya gelmiştir. Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni tamamlamış, ardından da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde atama yoluyla görev almıştır. Coğrafya alanında atandığı üniversiteden sosyoloji ve felsefe tarihi alanlarında da eğitim alarak bu alanlarda öğretmenlik de yapmıştır.

Yaşamı boyunca ilmi çalışmalar yapan Hilmi Ziya Ülken, neredeyse bir ömür boyu yürüttüğü çalışmaları ile seçkin eserlere de imza atmıştır. Çeşitli akademik unvanları olan düşünür, 1957 yılında Ordinaryüs Profesör olmuştur. İlmi çalışmalarının yanı sıra edebiyata olan merakı ve resim alanındaki çalışmaları da bilinen Ülken, çok yönlü bir bilim insanıdır. Geniş bir kültürel birikimi bulunan Hilmi Ziya Ülken İngilizce, Arapça, Fransızca ve Almanca dillerine de hakimiyeti ile bilinmekteydi. 1974 yılında vefat eden Türk düşünce dünyasının önemli isimlerinden Hilmi Ziya Ülken’in çalışmaları ve bıraktığı eserleri oldukça önemlidir.

Hilmi Ziya Ülken’in Düşünce Hayatı

• Hilmi Ziya Ülken, toplumsal bilimleri temel disiplinleri doğrultusunda araştıran bir düşünürdür. Çok yönlü bakış açısına sahip olması, konulara bütüncül bir çerçeve ile yaklaşması bilinen yönlerinden bazılarıdır.
• Yeni arayışlar içerisindeki bakış açısı, düşünce yapısında zamanın ilerleyen evrelerinde bazı değişiklikler oluşturmada etkili olmuştur.

Hilmi Ziya Ülken ve Psikoloji

Hilmi Ziya Ülken, felsefi çalışmalarında insan ruhunun açıklığa kavuşturulması üzerinde durmuştur. İnsan ruhunun faaliyetleri onun ilgilendiği konudur. Psikolojiye yaklaşımını da bu düşüncesi şekillendirecektir.

• Psikolojik yaklaşımında insanı üç boyutlu bir yapıda ele alan Ülken’e göre ruh, beden ve çevre insanın üç gerçeğidir ve bunların birbirinden ayrı incelenmesi söz konusu değildir.
• Ülken’in düşünce yapısında insan şahsiyetini oluşturan çevredir. Görüşleri üzerinde Gestaltçı düşüncenin etkisi sezilir.

Felsefe ve Hilmi Ziya Ülken

Aristotales’in görüşleri Ülken’in felsefi bakışında etkilidir.  Felsefi çalışmalarında zaman zaman çeşitli düşünürlerin etkisi görülmekle beraber temel bakış açısını mutlak varlığa dayandırdığı görülmektedir.

Hilmi Ziya Ülken’in Bazı Eserleri Nelerdir?

Hilmi Ziya Ülken, yaşamı boyunca eserler ortaya koymuş bir düşünürdür. Kaleme aldığı eserlerinin dışında da pek çok makalesi gazetelerde yayınlanmıştır. Yazar birçok kitap tahlili yapmıştır.

Felsefe tarihi, toplum bilim alanlarında eserleri olduğu gibi romanları ve 300’den fazla makalesinin yanı sıra yayınlamadığı eserleri de mevcuttur.

Toplum Bilim Alanında Yazdığı Bazı Eserler

• Umumi İçtimaiyat
• İçtimai Doktrinler Tarihi
• Dini Sosyoloji
• Sosyoloji Problemleri
• Veraset ve Cemiyet
• Siyasi Partiler ve Sosyalizm
• Toplum Yapısı ve Soya Çekme

Felsefe Alanındaki Bazı Eserleri

Bu gruptaki eserleri iki kategoride incelenmektedir birinci grupta sistematik felsefeye dair eserler yer alırken, ikinci grubu felsefe tarihi ile ilgili eserleri oluşturur.

Sistematik Felsefe

• Umumi Ruhiyat
• Mantık Tarihi
• Felsefe Yıllığı
• Yirminci Asır Filozofları

Felsefe Tarihi

• Türk Tefekkür Tarihi
• İslam Düşüncesi
• Ziya Gökalp
• İslam Felsefesi

Romanlarından Bazıları

• Posta Yolu
• Yarım Adam

Yabancı Dilde Yayınlanan Bazı Eserleri

• La Pensee de İslam
• Humanisme des Cultures

Hilmi Ziya Ülken’in bunların dışında da yayınlanmış birçok eseri mevcuttur. Düşünürün çalışmaları ve eserleri Türk İlim hayatı için oldukça önemlidir. Toplumbilim alanında geniş bir yelpazede eserler veren düşünürün çeşitli dergi ve gazetelerde de yıllarca yazıları yayınlanmıştır.

Hilmi Ziya Ülken Kimdir? Başlıklı yazımızda kendisinin bilim insanı olarak neler yaptığı, eğitimleri, Türk düşünce hayatına katkıları anlatılmaya çalışılmıştır. Onun bilime bakışının özeti şu şekildedir; 20.yüzyıldan sonraki bilim anlayışında toplumsal alanda yer alan bilimlerin, doğal bilimler etkisinden çıktığını düşünmektedir. Eserlerinin sahip olduğu görüşlerle paralellik gösterdiği görünen düşünürün toplumbilime katkısı tartışma götürmeyecek oranda önemlidir.