İnsan ilişkilerimizi sevgi, saygı, güven, dürüstlük ve adalet gibi değerler üzerine inşa ederiz. Hem bireysel hem de toplumsal hayatımızda bu gibi değerleri yaşadığımız sürece huzur bulur ve kendimizi güvende hissederiz. İnsanlarla sıcak ilişkiler geliştirir, kaynaşır ve toplumsal bağlarımızı güçlendiririz. Yüce Allah, biz Müslümanları birbirine yaklaştıran davranışları emretmiş; huzuru bozan ve insanları birbirinden uzaklaştıran davranışları da yasaklamıştır.
İslam’ın güzel saydığı ve Allah’ın (c.c.) bizlere emrettiği davranışlardan biri de nezakettir. Nezaket, başkalarına karşı saygılı ve incelikle davranma, incelik, naziklik demektir. Nezaket, içerisinde yumuşak huyluluğu, hiddet ve öfkeden uzaklığı, sağduyulu davranmayı, farklılıklara saygıyı, güzel konuşmayı, insanlara ve diğer canlılara değer vermeyi içerir.
Nezaket, Allah’a (c.c.) karşı sorumluluklarımızdan diğer insanlarla ilişkilerimize kadar hayatımızın her alanını kuşatır. Bu nedenle nezaketli olmak hem ibadetlerimizde hem de insanlarla ilişkilerimizde daha nazik ve daha ince davranışlarda bulunmamızı gerektirir. Nazik davranışlar, karşımızdakinin kalbini yumuşatır. İnsanlarla sağlıklı iletişim kurmayı ve bağlarımızı güçlendirmeyi sağlar. İslam’ın güzel saydığı davranışlardan biri de edeptir.
Edep, iyi ahlak, incelik, terbiye ve toplum töresine uygun davranma demektir. Aynı zamanda utanma, zarafet; insanlara söz ve hareketlerinde güzel davranışta bulunma gibi anlamlara da gelen edep kavramı, güzel davranışlarda bulunmayı içerdiğinden nezaketle yakından ilişkilidir. Edepli insan, söz ve davranışlarda terbiyeli ve güzel ahlaklı olandır. Hem Rabbine hem kendine hem de çevresindekilere karşı da nezaketle yaklaşır.
İslam’da edep ve nezaketin temel amacı Müslümanları, Allah’ın (c.c.) hoşnutluğunu kazandıracak bir ahlakla süslemektir. Dinimiz yeme içme, giyinme, konuşma, çalışma, yardımlaşma, ibadet etme gibi pek çok konuda bizleri nezaketli davranmaya yöneltir.
Her işe besmeleyle başlamak, misafir ağırlamak, iyi ve güzel söz söylemek, komşuya ikramda bulunmak, küskünleri barıştırmak, hediyeleşmek, selamı yaymak, selama ya aynı şekilde ya da daha güzel bir selamla karşılık vermek, yemeği önünden ve sağ elle yemek, başkasına ait alanlara izinsiz girmemek, kin tutmamak ve affetmek dinimizin emrettiği nezaketli davranışlardan bazılarıdır.
Aynı zamanda sadakaları başa kakmadan ve gönül kırmadan; temiz ve güzel şeylerden vermek, küçüklere merhamet edip büyüklere saygı göstermek, kötü söz ve işleri terk etmek de nezaketli olmanın gereğidir. Tüm bu davranışlar gibi nezaket ve edebe uygun davranışlarda bulunmak, nefsimizi terbiye edip ahlâkımızı güzelleştirir. Hem Allah’ın (c.c.) rızasını hem de toplumun sevgisini ve takdirini kazanmamıza vesile olur.
Nezaket, İslam ahlakının göstergelerinden biridir. İslam ahlakının en güzel örneği de Peygamber Efendimizdir. O, ahlaki değerleri kaybolmuş cahiliye toplumunu Allah’ın (c.c.) dinine davet ederken; edepli ve nazik oluşuyla insanları etkilemiştir. Ailesine, yakınlarına, komşularına hatta tanımadığı kimselere karşı da nezaketle davranmıştır.
Onun nezaketi, inananlara her bakımdan en güzel şekilde örnek olmuştur. Müslümanlar her zaman nezaket ve edebe uygun davranışlarda bulunmalıdırlar. Sevgi, saygı, şefkat ve merhamet gibi temel insani değerlerden ayrılmamalı; affeden, bağışlayan, hoş gören ve güzel söz söyleyen kimseler olmalıdırlar.
Zira bir Müslümanın nezaketli oluşu; nezaketi emreden Rabbine ve nezaketiyle örnek olan peygamberine bağlılığının bir göstergesidir. Bunun bilincinde olan Müslümanlar, ilişkilerinde nezakete önem verir ve hayatlarının her alanında nezaketsiz davranışlardan kaçınırlar. Nazik olmayı, ahlaki olgunluğu yansıtan göstergelerden biri olarak kabul ederler.
