Demokrat Parti kurulma sebepleri ‘ ne değinmeden evvel DP, CHP’den ayrılan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan öncülüğünde kuruldu.
1946 yılında yapılan seçimleri açık oy gizli tasnif esasına göre olduğundan dolayı CHP kazandı. 1950 seçimleri için gizli oy açık tasnif kabul edilince DP seçimleri ezici bir çoğunlukla kazandı ve ilk defa Türkiye’de CHP dışında başka bir parti yönetime geldi. DP iktidarı 27 Mayıs 1960 askeri darbesine kadar devam etti. 17 Eylül 1961’de devrin başbakanı Adnan Menderes idam edildi.
Demokrat Parti Kuruluş Sebepleri
- CHP’de parti içi muhalefetin artması.
- II. Dünya Savaşını demokrat devletlerin kazanması.
- Türkiye’nin çok partili hayata hazır hale gelmesi.
Demokrat Parti (DP), Türkiye’nin siyasi tarihinde önemli bir yere sahip olan bir siyasi partidir. DP’nin kuruluşu, Türkiye’nin çok partili siyasi hayatına geçiş sürecinde yaşanan gelişmelerden kaynaklanmaktadır. Bu süreçte, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana var olan tek parti yönetimi, çeşitli siyasi, sosyal ve ekonomik sebeplerden dolayı eleştirilmeye başlanmıştı. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında, Türkiye’de hızlı bir değişim süreci yaşanmaya başladı ve bu süreç, çok partili siyasi hayata geçiş ile sonuçlandı.
Demokrat Parti’nin kuruluş sebepleri arasında, çok partili siyasi hayata geçiş sürecinde yaşanan sıkıntılar, toplumsal ve ekonomik değişimler, siyasi istikrarsızlık, sosyal ve ekonomik adaletsizlik, ideolojik bölünmeler ve Türkiye’nin dış politikada yaşadığı sorunlar sayılabilir. Özellikle 1940’lı yılların sonlarına doğru, Türkiye’de hızlı bir ekonomik büyüme yaşanmış, ancak bu büyüme yalnızca belli bir kesimin yararına olmuştu. Toplumsal ve ekonomik adaletsizliklerin artması, halkta büyük bir memnuniyetsizlik yaratmış ve mevcut siyasi yapıya karşı bir muhalefet oluşmuştur. DP, bu dönemde halkın taleplerini dikkate alan bir siyasi parti olarak ortaya çıkmıştır. Parti, ekonomik, sosyal ve siyasal reformlar yaparak halkın desteğini kazanmıştır. DP’nin kurucuları arasında Celal Bayar, Adnan Menderes ve Refik Koraltan gibi önemli siyasi figürler bulunmaktadır. Bu liderler, Türkiye’nin siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlarına çözüm bulmak için çeşitli projeler üretmişlerdir. DP, 1950 yılında yapılan seçimlerde büyük bir zafer kazanarak iktidara gelmiştir. Bu zafer, Türkiye’nin çok partili siyasi hayatındaki ilk başarılı geçişin habercisi olmuştur. DP iktidarı döneminde Türkiye, ekonomik, siyasal ve sosyal alanlarda önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Bu dönemde, Türkiye’de kalkınma hamlesi başlatılmış, sanayileşme süreci hızlandırılmış ve tarım sektörü modernize edilmiştir. Ayrıca, DP hükümeti döneminde Türkiye’nin dış politikada izlediği politikalar da değişmiştir.
DP iktidarı döneminde Türkiye, Batılı ülkelerle ilişkilerini güçlendirmiş ve NATO’ya üye olmuştur. Bu dönemde, Türkiye, Batı dünyasıyla entegrasyonunu hızlandırmıştır. Bunun yanı sıra, DP hükümeti, halkın taleplerine uygun olarak eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi alanlarda da önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Ancak DP’nin iktidarı döneminde yaşanan bazı olumsuzluklar da vardır. Özellikle, siyasi muhalefetin baskı altına alınması, basın özgürlüğünün kısıtlanması ve ülkedeki Kürt azınlığa yönelik politikalar eleştirilmiştir. Bunun yanı sıra, DP’nin iktidarı döneminde yaşanan ekonomik büyümenin yarattığı olumsuz sonuçlar da vardır. Özellikle, hızlı bir kalkınma sürecinin ardından yaşanan ekonomik kriz, Türkiye’nin 1960 yılında askeri darbe ile karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. DP’nin kuruluş sebepleri, Türkiye’nin siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlarına çözüm bulmak isteyen bir muhalefet hareketi olarak ortaya çıkmasıdır. Parti, halkın taleplerini dikkate alarak, ekonomik, sosyal ve siyasal reformlar yapmış ve Türkiye’nin çok partili siyasi hayatına geçiş sürecinde önemli bir rol oynamıştır. Ancak, DP’nin iktidarı döneminde yaşanan bazı olumsuzluklar nedeniyle, parti, Türkiye’nin siyasi tarihinde tartışmalı bir yere sahiptir.
