Atatürkçü düşünce sisteminin dayanağı olan en temel ilke cumhuriyetçiliktir. Cumhuriyet, milletin egemenliğini kendi elinde tuttuğu bir devlet şeklidir.
Cumhuriyet’te egemenlik; kişi, zümre, sınıf gibi toplumun bir kısmına değil tüm halka aittir. Cumhuriyet yönetiminin esası; halkın ülke yönetiminde kendisini temsil edecek devlet başkanını, yöneticileri ve temsilcileri, anayasada belirlenen sürelerde, seçim yoluyla işbaşına getirmesidir.
Cumhuriyet düşüncesinin temel felsefesi, millî egemenlik anlayışıdır. Bu doğrultuda 1919’da başlayan Millî Mücadele, kongrelerde alınan kararlarla, millî iradeyi esas alarak yürütülmüştür.
23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla cumhuriyet yönetimine doğru giden süreç hızlanmıştır. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla yeni Türkiye Devleti resmî olarak, millî egemenliğe dayalı bir yönetime kavuşmuştur.
Atatürkçü düşüncenin en büyük hedeflerinden birisi millî egemenliktir. Halkın kendi tercihlerini özgürce yaşayabildiği siyasi sistem ise demokrasidir. Demokrasinin gerçekleşebileceği en ideal sistem ise cumhuriyet yönetimidir. Çünkü cumhuriyet yönetiminde söz milletindir. Buna millî egemenlik adı verilmektedir. Millî egemenliğin uygulaması, meclise aittir.
Atatürk, tüm mücadelesinde milletin iradesinden başka güç tanımamıştır. Bu sebeple Millî Mücadele sırasında bütün kararlar, halkın katılımı ile alınmıştır. Millî Mücadele’nin en zor günlerinde bile TBMM’nin onayı alınmadan hiçbir karar alınmamıştır. Bunun sonucu Türk milleti kendi millî karakterine uyan cumhuriyet yönetimini benimsemiştir. İnancını ve geleneklerini kendi iradesini sergileyebildiği cumhuriyet rejimi içerisinde rahatça yaşayabilmiştir.
Kongrelere ve TBMM’ye verdiği önem, Atatürk’ün demokrat bir zihniyete sahip olduğunun işaretidir. Atatürk, cumhuriyet düşüncesini: “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir.” sözü ile özetlemiştir. Atatürk’e göre cumhuriyet Türk milletinin tabiatına en uygun yönetim şeklidir. Bu sebeple Atatürk, kurulan cumhuriyeti Türk milletine mal etmiştir.
Cumhuriyet yönetimi Türk milletine pek çok kazanım sağlamıştır. Cumhuriyetle birlikte demokrasi ve millî egemenlik düşüncesi kökleşmiştir. Türk milletinin temel insan hakları ve hürriyeti, dünyadaki çağdaş toplumlarla uyumlu bir biçimde güvenceye alınmıştır.
