Bilim felsefesinin konusu ve problemleri

Modern zamanların felsefe alanında en çok dikkat çeken ve önemli gelişmelere sebep olmuş olan bilim felsefesinin konusu ve problemleri daha analitik ve mantıksal düşünceye sevk etmesi açısından önemlidir. Bilim felsefesi, temelde bilim üretmez, ancak bilime giden yolda nasıl düşünmesi gerektiğini açıklar ve gösterir.

Bilim Felsefesi Nedir?

Bilim felsefesi, yanlış bir algılama ile bilimsel buluşlar üzerinde duran bir alan gibi algılanmaktadır. Halbuki bilim felsefesi isimlerden ya da buluşların üzerinde yer alan bilimin doğasını, yapısını ve işleyişini kendisine mesele olarak seçmiş bir felsefe türüdür. Bilim insanı doğayı gözlem ve deney ile açıklarken, bilim filozofu ise bilimsel gelişmelerdeki düşüncenin ve yöntemin yapısını ortaya koymak istemektedir. Bu sayede bilimsel eylemlerin ne anlama geldiğini, insanda ya da toplumda hangi sonuçlar ortaya çıkardığı üzerinde durmaktadır.

Ancak bunları çoğunlukla bir sosyoloji malzemesi olarak kullanmaz. Örneğin Kuantum fiziğinin keşfedilmesi ile birlikte insanın zaman algısının nasıl değiştiği üzerinde çıkarsama ya da yorumda bulunmak bilim felsefesi alanına girmektedir. Kuantum fiziğinin ne olduğu ise bilim konusudur. Böylece iki alan da birbirini destekleyen özelliklere sahip olmaktadır.

Bilim felsefesinin konusu ve sorunları için Francis Bacon’a kadar tarihlendirme yapılabilmektedir. Bacon, düşünce biçimi gereği tümevarım yöntemini geliştirmiş ve bunun bilimsel gelişmelerde çok büyük yararlar sağlayacağını kabul etmiştir. Aynı şekilde Newton’un buluşları da Kant başta olmak üzere pek çok filozofu ilgilendirmiş; özellikle modern zamanlarda fizik ile birlikte diğer bilim dallarında da yeni buluş ya da tezler, felsefenin insan doğasındaki değişimler üzerine odaklanmasını sağlamıştır. Tanrı inancı ile dünyayı açıklayan skolastik felsefesinin gerilemesinin ve ortadan kalkmasının bir önemli noktası da şüphesiz bilimsel gelişmelerdir.

Bilim Felsefesinin Konusu ve Problemleri Nelerdir?

Bilim felsefesi, skolastik düşüncenin gerilemesi ile birlikte, daha başka bir deyişle bilimsel gelişmelerin hız kazandığı dönemlerde yavaş yavaş şekillenmiş ve özellikle 19. Yüzyıldan itibaren önemli filozoflar yetiştirmiştir. Bilimin başarılarının hangi ihtiyaçlara karşılık geldiği ve bilimin konusunun ne olduğu, güvenilir olup olmadığı, bilimsel gelişmelerin sınıflandırılması ya da yasalar da uygulanması kapsamlı bir şekilde bilim felsefesi içine girmektedir.

Konuyu açmak için daha detaylı bir örnek vermek gerekirse; örneğin atom bombası bilimsel bir gelişmeyken, atom bombası kullanıp kullanmanın etik olup olmadığı bilim felsefesinin içine girmektedir. Felsefe yeni sorular ve açıklamalar ile bilimsel yapının ufkunun da genişlemesine yardımcı olmaktadır. Gözden kaçırılmaması gereken asıl nokta bilim felsefesi, bilim değildir. Bilimsel gelişmelerin teknik kısımları üzerinde değil insan hayatı üzerindeki etkisini sorgulama yöntemi ile göstermeye çalışır. Örneğin idealist ya da skolastik bir düşünceye sahip olan bir kimsenin evrim kanıtlarının ortaya çıkması sonucunda dünyayı açıklayabilmesi için yeni argümanlar oluşturması gerekmektedir. Bu bakımdan bilim felsefesinin konusu ve problemleri bilimsel gelişmeler ışığında yaşanan bireysel ve toplumsal değişimlerin sorgulanmasıdır.