Astronomi, dilimize Fransızcadan geçen astronomi sözcüğünün kökeni, eski Yunanca yıldız anlamına gelen “astro” ve yasa anlamına gelen “nomos” sözüklerine dayanmaktadır.
İnsanoğlu yeryüzünde varolduğu günden beri Ay’ı Güneş’i, gökyüzünde gerçekleşen olayları merak etmiştir. Bu merak onları çeşitli gözlemler yapmaya itmiştir.
Bu gözlemler sonucunda eski Çinliler, Babiller, Mısırlılar ve Mayalar Güneş’in ve Ay’ın hareketlerinden yararlanarak takvimler geliştirmişlerdir. Yine bu dönem medeniyetleri Ay ve Güneş’in hareketlerinin dönemsel olduğunu gözlemlemiştir.
Bütün bu çalışmalar kısaca “gök cisimlerini ve gök olaylarını inceleyen bilim dalı” olarak tanımlayabileceğimiz astronominin temelini oluşturmaktadır.
İnsanoğlunun doğayı ve evreni anlama merakının bilimsel çalışma yöntemleri ile bütünleşmesi astronominin en eski bilim dallarından birisi olmasına neden olmuştur.
“Evrenin veya evrendeki olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayalı yöntemler ve gerçeklikten yola çıkarak sonuç elde etmeye çalışan düzenli bilgi” olarak tanımlayabileceğimiz bilim, çalışma alanlarına göre aşağıdaki dallara ayrılır:
- Doğa bilimleri
- Mühendislik ve teknoloji
- Tıbbi bilimler
- Tarımsal bilimler
- Sosyal bilimler
- Beşerî bilimler
Astronomi, doğa bilimleri içerisinde yer alan fiziki bilimlerden biridir.
Doğa bilimleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
- Matematik: Sayılar ve geometrik şekiller benzeri kavramların özelliklerini, bu kavramlar arasındaki bağıntıları inceleyen, akıl yürütme ve problem çözmeye dayalı bir disiplindir.
- Fiziki bilimler: Doğa olaylarının niteliğini, bu olaylar arasındaki ilişkileri açıklayan, bu ilişkileri yasalara bağlayan disiplinlerin ortak adıdır.
- Kimya bilimleri: Doğayı meydana getiren maddelerin yapısını, bu maddelerin hangi koşullar altında hangi ilkelere göre birleştiğini ve değiştiğini inceleyen, kimya olayları ile canlıların yaşamları arasındaki ilişkileri araştıran disiplinlerin genel adıdır.
- Dünya ve ilişkili çevre bilimleri: Dünya’nın yapısını, evrimini, bu yapıyı etkileyen doğal olayları inceleyen disiplinlerdir.
- Biyoloji bilimleri: Canlı varlıklara ait çeşitli özellikleri (köken, yapı, gelişme, çalışma, büyüme, çoğalma vb.) inceleyen disiplinlerin genel adıdır.
Bilimsel Çalışma Basamakları
- Problemi belirlemek,
- Gözlem yaparak veri toplamak,
- Verilere dayanarak hipotez kurmak,
- Deneylerle hipotezi sınamak,
- Gözlem ve deney verilerine göre sonuca varmaktır.
Bir doğa bilimi olan astronomi üstüne çalışma yapan bilim insanları da bu aşamalara uygun şekilde çalışmalarını yürütür.
Çin’den Avrupa’ya kadar uzanan ve en çok taşınan ticaret eşyası ipek olduğu için “İpek Yolu” olarak adlandırılan uzun ticaret yolunda kervanlar sizce yollarını nasıl buluyordu?
Kutup Yıldızı, bilimsel adıyla Polaris, tarih boyunca yön bulma amacıyla kullanılmıştır. Dönme ekseni Dünya ekseni ile hemen hemen özdeş doğrultuda olduğu için öteki gök cisimleri benzeri çok fazla konum değiştirmez.
Bu nedenle Kutup Yıldızı daima kuzeyi gösterir. Bu bilgi insanoğlunun uzun yıllar süren gökyüzü gözlemlerine dayanır. Eski Mısır’da da benzer şekilde uzun gökyüzü gözlemleri sonucunda, Nil Nehri’nin Ak Yıldız’ın doğu yönünde görülme zamanına (ekim-kasım ayları) rastladığını tespit etmişlerdir.
Bu bulguya ulaşma sürecinde yaptıkları gözlemler ile ayrıca bir takvim oluşturmuşlardır. İlk Çağ’da insanların, gereksinimlerini karşılamak için gerçekleştirdikleri Ay ve Güneş gözlemleri astronominin temelini oluşturmaktadır.
Astronomi, üzerinde yaşadığımız gezegenin varoluş sürecine ışık tutarken ayrıca evrenin bütününü anlamamıza da yardımcı olur. Teknolojideki gelişmelere paralel olarak bu alandaki bilimsel çalışmalar her gün yeni bir boyut kazanmaktadır.
