Kuvayı milliye veya doğru yazılışı ile Kuvâ-yı Milliye; milli kuvvetler olarak da bildiğimiz, milli mücadele döneminde kurulan ve düzenli olmayan silahlı birlikler, kuvvetlerdir.
Kuvayı milliyenin temel amacı işgalcilere karşı memleketi savunmak ve birlik-beraberlik ruhu ile direnişin sağlanmasıdır. Bu nedenlerle; ülkenin işgali karşısında vatandaşların mal, can, ırz ve namusunun korunması ve ülkeye karşı saldırıların engellenmesi için oluşturulmuş, askerlerden veya eli silah tutan vatandaşlardan oluşan ancak düzenli olmayan birliklere kuvâ-yı milliye yani milli kuvvetler adı verilmiştir.
Kuvâ-yı Milliye Nedir?
Kurtuluş savaşı zamanında Osmanlı Devleti hükümeti düşman tarafından çembere alınmıştı. Osmanlı ordusu ise hükümetin emirlerini yerine getirebilecek durumda değildi. Ordunun görevini yerine getirememesi nedeniyle memleketin korunması ve savunması görevi doğrudan doğruya halka geçmiştir. Ordunun pasif durumda kaldığı bir durumda elbette kendini ve vatanını koruyacak olan bireylerin oluşturduğu millet olmuştur. İşte kendisini, ailesini, milletini ve sonuçta vatanını koruma görevini üstlenmiş bu kişilerin oluşturduğu birliklere kuvâ-yı milliye adını veriyoruz.
İzmir’in işgalinden (15 Mayıs 1919) itibaren işgalcilere karşı mücadele eden birlikler, güney ve güneydoğu bölgelerinde de kendisini göstermiş ve hepsi de kuvâ-yı milliye adını almışlardır.
Erzurum’da yapılan Erzurum Kongresinde hem fikir olunan konulardan birisi de “Kûva-yı milliyeyi amil, irâde-i milliyeyi hakim kılmak”tır. Bu husus Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin istifası sonrasında yeni kurulan hükümete de bildirilmiştir. Çeşitli tarihi kaynaklarda Kuvâ-yı Milliyenin 1919 Mayıs ayından itibaren önemli direnişlerde bulunduğu anlatılmaktadır. İstanbul Hükümeti 31 Temmuz 1919 tarihli tamiminde Ankara’da kuvâ-yı milliyetinin olduğunu bizzat kabul etmiştir.
Ülkenin bir çok yerinde kurulan Müdafaa-i Hukuk dernekleri, Kuvâyi milliyenin çeşitli ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. Kuvâ-yı milliyenin askeri teşkilat ile alakası yoktu, bunların teşkilatları ve çalışma şekilleri farklıydı. Düzenli ordu 1920 yılında kuruldu, bu zamana kadar milli kuvvetler; iç isyanların bastırılması ve düşman ile mücadelede önemli rol oynamıştır. Ankara, Maden, Kırşehir, Beypazarı, Keskin ve Boğazlıyan’da kurulan yeni kuvâ-yı milliye birlikleri Batı ve Adana cephelerinde görevlendirilmişlerdir. Buradan da anlaşılacağı üzere düzenli ordudan önce cepheye giden milis kuvvetler öncü birlik görevi görmüşlerdir.
Kuvâ-yı Milliye’nin Önemi ve Gelişimi
İstanbul’da bulunan Osmanlı hükümetinin düzenli ordusu var idi ancak aktif olarak hizmet verememekteydi. Yerli halk tarafından bölgesel olarak oluşturulan Kuva-yı milliye birliklerinde ise silah ve teçhizat sıkıntısı vardı. Ancak tüm eksiklere rağmen vatanı içinde bulunduğu durumdan kurtarmak milli kuvvetlerin yani Kuvâ-yı milliyenin görevi olmuştu.
Kuvâ-yı milliye birlikleri önceleri Osmanlı Devleti hükümeti tarafından desteklenmekte ve ihtiyaçları karşılanmaktaydı. Sonrasında hükümetin desteği kesildi ve kuvâ-yı milliye birliklerinin ihtiyaçlarını bölgede bulunan halk karşılamaya başladı. Millet, geleceğinin teminatı olarak bu birlikleri görüyordu.
Mustafa Kemal Paşa, yeni Millet Meclisi’nin ikinci iş gününde (24 Nisan 1920) yaptığı konuşmada;
“Kuvâ-yı milliye, ordu, her şey, her vasıta artık doğrudan doğruya milletin tahtı emrindedir. Fakat, iş memleketin müdafaası olduğuna ve bu işin ordunun da vazife-i asliye ve hakkiyesi bulunduğuna göre, bütün vasıtların aynı emir ve kumandaya tâbi’ olması lazımdır. Bittabii bu kumanda da şunun veya bunun elinde olmayacak, kuvanın heyet-i umûmiyesinin idaresi meclis-i âlinize teveccüh edecektir”
diyerek, ordunun yeni meclise bağlı olacağını, “İcra Vekiller Heyeti”nin seçilmesi ve “Müdafaa-i Milliye” adı ile bir Bakanlığın kurulması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca bu bakanlığın iaşe, elbise, idare sorunlarını çözümleyeceğini, para işini bütün ordu için yerine getireceğini açıklamıştı.
Kuvâ-yı Milliye Neden Kuruldu?
Kuvâ-yı milliye adından da anlaşılacağı üzere milletin kuvvetidir. Yani millet tarafından kuvvet kullanmak zorunda olunduğunda kullanılmak üzere oluşturulmuş bir güç birliğidir.
Kuvâ-yi milliyenin kuruluş amacı memleketin içinde bulunduğu durumdan kurtarılması için ihtiyaç duyulan askeri gücü sağlamaktır. Ülkede yer yer işgaller gerçekleşmekte ve tabiri caiz ise ülke elden gitmekteydi. Bu duruma müdahale edemeyen eli kolu bağlı İstanbul hükümeti ve onun ordusunun oluşturduğu boşluk millet tarafından dolduruldu. Yüzyıllara dayanan geçmişi olan Türk milletinin toprağı için canını dahi göz kırpmadan verebileceği gerçeği yine gün yüzüne çıkmış, bir çok imkansızlığa rağmen oluşturulan Kuvâ-yı milliye birlikleri ile düşmana karşı durulmuştu.
Ayrıca bakınız:
Milletin Ordusu: Kuva-yı Milliye
Kuvay-ı Milliye Direnişi: Bağımsızlık Ruhu
Dış bağlantılar:
