İnsan organizması birincil güdülerin etkisi ve zorlamasıyla yeme, içme vb. davranışlar gösterir. İkincil güdülerde de benzer davranışları görebiliriz. Ancak güdülenme etkilerinin dışında insan bilincinin yönlendirmesiyle bütün bu dürtüsel ve fizyolojik ihtiyaçları bile yok sayabilir.
Örneğin insanlar günde üç öğün yemek yerler. Bu bir güdülenme davranışıdır. Ancak insan sosyal güdülerin etkisiyle fizyolojik güdüleri oruç tutmak gibi uzun süre göz ardı edebilir. İnsan bilincinin yönlendirmesi de bir tür güdülenme etkisi oluşturur. Organizmanın hedefi ne olursa olsun güdülenme belirli bir yönlendirme sağlar ve davranışlar bu doğrultuda gerçekleşir.
Organizma güdülenmeyle yönlenen hedefi gerçekleştirmek için davranışları seçer. İlgisi ve dikkati seçtiği davranış üzerine yoğunlaşmıştır. Organizma enerjisini güdülenmiş davranış yönünde kullanır ve etkinliğini artırır. Organizma güdülenmiş davranış doğrultusunda çaba sarf ettiğinden güdülenme organizmayı yorar.
Güdülenmemiş davranışta güdülenmiş davranışın etkinlik isteği görülmez. Güdülenmemiş davranışta organizmanın bir hedefi olmadığı için davranışları bu yönde gerçekleşmez. Dikkat ve ilgisi de aynı şekilde zayıf kalır. Organizma güdülenmediği için enerjisini fazla harcama eğiliminde değildir.
Harekete geçmeyen, enerji harcamayan organizma için güdülenmemiş davranış yorucu da değildir. Örneğin derslerindeki başarısının yeterli olmadığını düşünen bir öğrenci için daha çok çalışması gerektiği açıktır. Davranışları çok çalışabilme yönünde seçici hâle gelir. İlgisi ve dikkati bu yönde artar.
Bu, organizmanın hedef doğrultusunda yönlenmesini sağlar ve onu harekete geçirir, etkinliği de bu doğrultuda gerçekleşir. Boş vakitlerini ders çalışmak için harcadığı gibi dinlenmek ya da uyumak için harcayacağı zamanı da ders çalışarak geçirir. Bütün bunlar organizmayı daha fazla yorsa da elde edeceği kazanımlar ve başarma duygusu onu mutlu edecektir.
Derslerindeki başarısının yeterli olduğunu düşünen bir öğrenci çalışma davranışını harekete geçirmeyecektir; çünkü çalışma yönünde motive edici istek ve etki oluşmadığından davranışları da bu doğrultuda seçmeyecektir. Organizmanın etkinliği artmadığı için enerjisi de azalmayacaktır. Yani çalışan öğrenci gibi dinlenme ya da boş vakitlerinden ve uykusundan zaman almayacaktır. Organizma güdülenme doğrultusunda bir etkinlik davranışı göstermediğinden yorulmayacaktır.
Kaynak:12.Sınıf Psikoloji Ders Kitabı (PDF)
