Öğrenme Stratejileri
Öğrenme kuramlarının bulguları, öğrenen bireyin öğrenmenin sorumluluğunu üstlenmesi ve öğrenme sürecine aktif olarak katılması gerektiğini bildirmektedir. Bu nedenle araştırmacıların hedefi araştırma stratejileri üzerinde yoğunlaşmak olmuştur.
Öğrenme stratejisi, öğrenme sürecinde öğrenen birey açısından bilgilerin ve öğrenilenlerin organizmanın zihinde kodlanması ve buna etki eden davranış ile düşüncelerin tümüdür.
Öyleyse bilgilerin akılda tutulması yani hafızada saklanması, istendiğinde geri çağrılmasını sağlayan bilişsel stratejilerin öğrenmeyi yönlendirici etkisiyle öğrenme stratejileri öğrenen bireyin öğrenmesini etkileyen davranış ve düşünce bütünlüğünü ifade etmektedir.
Öğrenmenin oluşabilmesi için organizmanın oluşturması gereken davranış ve düşünceler vardır. Bunlar öğrenilmesi gereken bilginin tasnif edilmesi, düzenlenmesi ve bilgilerin özetlenmesini de içeren; ana fikrin bulunmasından belirli aralıklarda not tutmaya kadar bir dizi davranış ve düşüncelerin yerine getirilmesidir.
Örneğin sınava hazırlanan bir öğrencinin okulda derse hazırlıklı gitmesi, dersi aktif dinlemesi, evde öğrendiklerini kontrol etmesi, eksiklerini fark edip gidermesi, öğrendiklerini tekrar etmesi gibi düşünce ve davranışlara sahip olması gerekir.
Birey öğrenme stratejilerinden, öğrenmek istediği bilgi ya da konularla ilgili öğrenme yaklaşımı geliştirmek için gereken davranışları öğrenir. Örneğin, öğrencinin öğrenmek zorunda olduğu konu çok ise bölerek öğrenme stratejisi uygulanmalıdır. Öğrenci konuyu kendisine uygun bir biçimde konu bütünlüğünü bozmadan, anlam kaybına neden olmadan bölüp bu parçalar üzerinde çalışarak öğrenmelidir.
Öğrenilecek konu örneğin formüller gibi kısa ise konu bölünmeden öğrenilmeli; bütün hâlinde öğrenme stratejisi uygulanmalıdır.
Öğrenme nesnesi bir yıl sonraki sınava hazırlanmak için gerekli bilgilerden oluşuyor ve bunları öğrenmek gerekiyorsa öğrenmek için aralıklı ve toplu öğrenme stratejilerinin her ikisinden uygun olanı tercih edilmelidir.
Örneğin, belirli derslerdeki konuların uzun ve zamanın yeterli olduğu durumlarda aralıklı öğrenme stratejisi izlenmelidir.
Öğrenme konusu olan bilgiler öğrenenin işine hemen yarayacak ise bu durumda toplu öğrenme stratejisi uygulanır. Yani öğrenci öğrenmesi gereken bilgileri öğrenmeyi tamamlamadan çalışmaya ara vermez.
Öğrenilen konunun kalıcı olabilmesi bakımından öğrenme stratejilerinin bize öğrettiği şey öğrenilen bilgileri tekrar etmektir. Birey öğrenmek istediği konuda düzenli ve tertipli çaba sarf etmeyi düşünüyorsa yukarıda anlatılan öğrenme stratejilerine ilave olarak not tutma stratejisini izlemelidir.
Öğrenme stratejilerinin bizlere öğrettiği ve yapılması gereken davranış, öğrenilecek konunun, öğrenen tarafından anlatılması ya da yazılmasının da çalışmayı verimli kılacağı, öğrenmeyi kolaylaştıracağıdır.
Öğrenme konularında geri bildirimde bulunma stratejisi de öğrenme verimini artıran ve öğrenmeyi kolaylaştıran bir tekniktir. Örneğin öğrenmesi gereken konu ya da bilgilerin ne kadarının öğrenildiğinin öğreniciye geri bildirim olarak verilmesi öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve motive edici etki yaratır.
Öğrenilecek konular arasında öğrenme stratejileri bakımından bütünlük bozulmadan anlamlı nedensellik ilişkileri kurulmalıdır. Böyle gerçekleştirilen öğrenmelerde birey kendine güven kazanır ve stressiz, rahat bir ruh hâliyle öğrenmeyi gerçekleştirmiş olur.
Öğrenme stratejileri açısından öğrenmenin kolay ve istenilir düzeyde gerçekleşmesi için öğrenme ortamlarının öğrenmeye elverişli olması gerekir. Bu bakımdan ortamın öğrenmeye etkisi olduğu dikkate alınarak çalışma planları yapılmalıdır.
Öğrenmeyi Öğrenme Becerisi
Birey öğrenme strateji ve tekniklerini öğrendikten sonra kendi öğrenme yeteneklerini gözden geçirmeli, zayıf veya güçlü yönlerini tespit ederek bunları fırsata dönüştürmeyi başarmalıdır. Kendine özgü algılama ve anlama sürecini özgünleştirebildiği oranda öğrenmeyi öğrenme becerisi gelişecektir.
Öğrenmeyi öğrenme becerisi bireyin kendisinin keşfedebileceği farklılıklarla oluşup işleyen ve sonuçların alınabildiği bir süreçtir. Bu, öğrenme stratejileriyle ilgili bilgilerin öğrenilip yaşanarak oluşturulduğu ve bunun kendine güveni doğurarak artan oranda geliştirildiği süreçtir.
Aktif Öğrenme Teknikleri
Birey için etkili öğrenme tekniği denildiğinde aktif öğrenme akla gelir. Öğrenen organizma aktif olarak yer aldığı öğrenme ortamlarında dinleme, okuma, yazma benzeri faaliyetlerde duyu organlarını normal zamanlardan daha fazla yoğunlukta bir dikkatle kullanarak öğrenmede aktif olmalıdır. Başka bir aktif öğrenme örneği ise okunan metinlerin önemli bulunan yerlerinin altlarının çizilmesi, uygun işaretlemelerle göndermeler yapılması ve altlarına not düşülmesidir.
Kaynak:12.Sınıf Psikoloji Ders Kitabı (PDF)
