3 Mart 1924 tarihinde halifelik makamı kaldırıldı. Halifeliğin kaldırılmasının Türk tarihi açısından önemi oldukça büyüktür. Yazının devamında halifeliğin kaldırılmasının sebepleri ve önemi hakkında özet bilgiye yer verildi.
Halifeliğin Kaldırılmasının Sebepleri
- Halife Abdulmecit’in TBMM’nin belirlediği kurallara uymaması.
- Halifeliğin laiklikle bağdaşmaması.
- Halifeliğin cumhuriyet rejimi ile çelişki içinde olması
- Halifelik makamının cumhuriyet karşıtları için sığınak haline gelmesi.
- Halifelik makamının yapılacak inkılaplar için uygun görülmeyişi
- İslam ülkelerinde sömürgeleri olan Avrupalı devletlerin halifeliği temsil eden Türkiye’yi kendileri için potansiyel tehdit olarak görmesi.
Halifeliğin Kaldırıldığı Gün
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.
- Şer’iyye ve Evkaf Vekaleti kaldırılarak yerine Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu.
- Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunama Bakanlığının yetkilerini bünyesinde bulunduran Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılarak; yerine Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı oluşturuldu.
- Böylece askeri yetki ile siyasi yetki birbirinden ayrılmış oldu.
NOT: 19 Aralık 1924’de komutanlık ile milletvekilliği birbirinden ayrıldı. Olağan üstü durumdan dolayı Kurtuluş Savaşı yıllarına komutanlardan bir kısmı aynı zamanda millet vekiliydi.
Osmanlı hanedanı mensuplarının yurt dışına çıkarılmasına karar verildi.
Açıklama: 1921 Anayasası şer’i hükümlerin yürürlüğünü TBMM’ye vermekle halifeliği yetkisiz ve sembolik duruma getirmiştir.
Halifeliğin Kaldırılmasının Önemi
- Laikliğe geçişin en önemli aşması oldu.
- Cumhuriyetin karakteri tam olarak belli oldu.
- Ümmetçilik en önemli dayanağını kaybetti.
- Ulusal egemenlik pekiştirildi.
- İnkılap süreci hızlandı.
- Dış ilişkilere yönelik soğukluk ortadan kalktı.
