Devrim Nedir?

Devrimin “devirmek”ten geldiğini iddia edenler vardır. Halk hareketi şeklinde mevcut düzeni zor kullanarak yıkmayı ve sonra da yıkılan düzen yerine yeni kurulan düzeni de ifade eder.

Devrim, bir halden, başka bir hale gelişi değil bu geçişin sadece ilk ve başlangıç safhasını, yıkıcı olan yanını da karşılamaktadır. Devrim, mevcut olan kavram, kurum ve teşkilâtları kaldırıp bunların yerine yenilerini getirmek olarak da ifade edilebilir. Bu anlamda ele alınırsa Türkiye’de, Cumhuriyet rejimine geçiş bir devrimdir.

Devrim, sadece siyasal anlamda düşünüldüğü zaman “ihtilal”; toplumsal, ekonomik ve siyasal bağlamda düşünüldüğünde ise “inkılap” karşılığıdır. Demek ki devrim terimi hem ihtilat, hem de inkılap anlamında kullanılabilir.

Siyasal Anlamda Devrim

Siyasal anlamda devrim, iktidarın kökeninde değişme yaratan bir olaydır. Örneğin Fransız devrimi, siyasal iktidarın kökenini tanrıdan ve gelenekten alıp, o dönemin ilerici sınıfı olan burjuvaziye ve kentli halka vermiştir. Aynı biçimde Türk devriminde de, Atatürk, dinsel-geleneksel kökenli iktidarı, millete ya da halka dayalı, laik bir niteliğe dayandırmıştır. İktidarın kökeninde, yani dayandığı güçlerde değişiklik yapmayan siyasal olaylar, bu anlamda devrim sayılamaz.

Hükumet değişikliği, hükumet darbesi, isyan, iç savaş, Devrimin “devirmek”ten geldiğini iddia edenler vardır. Halk hareketi şeklinde mevcut düzeni zor kullanarak yıkmayı ve sonra da yıkılan düzen yerine yeni kurulan düzeni de ifade eder. Devrim, bir halden, başka bir hale gelişi değil bu geçişin sadece ilk ve başlangıç safhasını, yıkıcı olan yanını da karşılamaktadır. Devrim, mevcut olan kavram, kurum ve teşkilatları kaldırıp bunların yerine yenilerini getirmek olarak da ifade edilebilir. Bu anlamda ele alınırsa Türkiye’de, Cumhuriyet rejimine geçiş bir devrimdir.

Devrim, sadece siyasal anlamda düşünüldüğü zaman “ihtilal”; toplumsal, ekonomik ve siyasal bağlamda düşünüldüğünde ise “inkılap” karşılığıdır. Demek ki devrim terimi hem ihtilat, hem de inkılap anlamında kullanılabilir.

Siyasal anlamda devrim, iktidarın kökeninde değişme yaratan bir olaydır. Örneğin Fransız devrimi, siyasal iktidarın kökenini tanrıdan ve gelenekten alıp, o dönemin ilerici sınıfı olan burjuvaziye ve kentli halka vermiştir. Aynı biçimde Türk devriminde de, Atatürk, dinsel-geleneksel kökenli iktidarı, millete ya da halka dayalı, laik bir niteliğe dayandırmıştır. İktidarın kökeninde, yani dayandığı güçlerde değişiklik yapmayan siyasal olaylar, bu anlamda devrim sayılamaz. Hükumet değişikliği, hükumet darbesi, isyan, iç savaş, vs. gibi farklı nitelikte olan olayların devrim ile karıştırılmaması gerekir.

Demokratik yolla yapılan bütün değişiklikler de, aynı kökene, halk kökenine dayandığı için devrim diye nitelenemez. Fakat –Türkiye için düşünecek olursak- demokratik dönemin başlaması bir devrimdir.

Demokrat Parti Örneği

Örneğin, bizde 1950 seçimleriyle, Demokrat Parti’nin iktidara gelmesi millet egemenliğini ve demokrasiyi kuramdan uygulamaya aktardığı için, uygulama açısından bir devrim olarak düşünülebilir. Öte yandan, bir grubu siyasal iktidardan uzaklaştırıp, başka bir grubu iktidara getiren hükumet darbesi, siyasal iktidarın kökeninde değişiklik yapmadığı takdirde, devrim olarak nitelenemez. Ancak, siyasal iktidarın dayandığı güçlerde değişiklik sonucunu doğuran hükumet darbeleri, devrim diye nitelenebilirler. Ekonomik ve toplumsal anlamda devrim; siyasal, toplumsal, ekonomik ilişkiler düzeninde hızlı değişmeye yol açan olaydır.

Sonuç olarak, Türk Devrimi, Türkiye’nin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısında (yani, ilişkilerinde) hızlı ve kapsamlı bir değişme yaratma olayıdır.

Devrim; Halk hareketi şeklinde mevcut düzeni zor kullanarak yıkmayı ve sonra da yıkılan düzen yerine yeni kurulan düzeni de ifade eder. Devrimin “devirmek”ten geldiğini iddia edenler vardır.

Devrim, bir halden, başka bir hale gelişi değil bu geçişin sadece ilk ve başlangıç safhasını, yıkıcı olan yanını da karşılamaktadır. Devrim, mevcut olan kavram, kurum ve teşkilâtları kaldırıp bunların yerine yenilerini getirmek olarak da ifade edilebilir. Bu anlamda ele alınırsa Türkiye’de, Cumhuriyet rejimine geçiş bir devrimdir.

Devrim, sadece siyasal anlamda düşünüldüğü zaman “ihtilal”; toplumsal, ekonomik ve siyasal bağlamda düşünüldüğünde ise “inkılâp” karşılığıdır. Demek ki devrim terimi hem ihtiâl, hem de inkılâp anlamında kullanılabilir.

Siyasal Anlamda Devrim

Siyasal anlamda devrim; iktidarın kökeninde değişme yaratan bir olaydır. Örneğin Fransız devrimi, siyasal iktidarın kökenini tanrıdan ve gelenekten alıp, o dönemin ilerici sınıfı olan burjuvaziye ve kentli halka vermiştir. Aynı biçimde Türk devriminde de, Atatürk, dinsel-geleneksel kökenli iktidarı, millete ya da halka dayalı, laik bir niteliğe dayandırmıştır.

İktidarın kökeninde, yani dayandığı güçlerde değişiklik yapmayan siyasal olaylar, bu anlamda devrim sayılamaz. Hükumet değişikliği, hükumet darbesi, isyan, iç savaş, vs. gibi farklı nitelikte olan olayların devrim ile karıştırılmaması gerekir.

Demokratik yolla yapılan bütün değişiklikler de, aynı kökene, halk kökenine dayandığı için devrim diye nitelenemez. Fakat –Türkiye için düşünecek olursak- demokratik dönemin başlaması bir devrimdir. Örneğin, bizde 1950 seçimleriyle, Demokrat Parti’nin iktidara gelmesi millet egemenliğini ve demokrasiyi kuramdan uygulamaya aktardığı için, uygulama açısından bir devrim olarak düşünülebilir.

Öte yandan, bir grubu siyasal iktidardan uzaklaştırıp, başka bir grubu iktidara getiren hükumet darbesi, siyasal iktidarın kökeninde değişiklik yapmadığı takdirde, devrim olarak nitelenemez. Ancak, siyasal iktidarın dayandığı güçlerde değişiklik sonucunu doğuran hükumet darbeleri, devrim diye nitelenebilirler.

Ekonomik ve Toplumsal Anlamda Devrim

Ekonomik ve toplumsal anlamda devrim; siyasal, toplumsal, ekonomik ilişkiler düzeninde hızlı değişmeye yol açan olaydır.

Sonuç olarak, Türk Devrimi, Türkiye’nin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısında (yani, ilişkilerinde) hızlı ve kapsamlı bir değişme yaratma olayıdır.

Kanyak:

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları / Öğr. Gör. Ali YAYLA
https://web.itu.edu.tr/~yayla/atailke.pdf