İklim Kuşakları

1- Matematik İklim Kuşakları

Yörünge hareketi ve eksen eğikliğine bağlı olarak güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı yıl boyunca sürekli değişmektedir. Bu durum sıcaklığın yıl içinde değişmesine neden olmaktadır.Ekliptik düzlem ile Ekvator düzlemi arasında 23° 27′ açı farkı olduğu için matematik iklim kuşakları oluşmuştur.

Ekvator ile dönenceler (23° 27′ kuzey ve güney enlemleri) arasında kalan alana tropikal kuşak, dönenceler ile kutup daireleri (66° 33′ kuzey ve güney enlemleri) arasında kalan alana orta kuşak, kutup daireleri ile kutup noktaları (90° kuzey ve güney enlemleri) arasında kalan alana ise kutup kuşağı denir.

2- Güneş Işınlarının Düşme Açısının Hesaplanması

Güneş ışınları eksen eğikliğine bağlı olarak yıl içinde dönenceler üzerine bir defa, dönenceler arasında kalan yerlere ise iki defa dik açıyla düşer. Dönenceler ile kutuplar arasında yer alan düz bir zemine hiçbir zaman dik açı ile gelmez. Dünya üzerindeki herhangi bir noktaya Güneş ışınlarının geliş açısı, yıl boyunca sürekli değişiklik gösterir.

Güneş ışınlarının bir merkeze düşme açısını bulmak için Güneş ışınlarının dik geldiği yer ile sorulan yer arasındaki enlem farkı bulunup 90° den çıkarılır. 40° kuzey enleminde yer alan Ankara’ya Güneş ışınlarının geliş açısında yıl içinde meydana gelen değişim ve geliş açısının nasıl hesaplanacağı Görsel 24’te görülmektedir.

3- Gölge Boyları ve Yönleri

Yatay bir düzleme dik yerleştirilen cisimlerin gölge boyları, Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak değişir. Güneş ışınlarının geliş açısı ise; enlem derecesine, yaşanan mevsime, günün saatine, bakı ve eğim koşullarına göre değişir. Güneş ışınlarının dik açı ile geldiği yerlerde yatay düzleme dik olarak bulunan cisimlerin gölge boyu sıfırdır. Güneş ışınlarının 45° olduğu zaman ise bir cismin gölgesi cismin boyuna eşittir.

Dönenceler arasındaki düz bir zeminde bulunan noktalarda gölge boyu yılda iki kez sıfır olur. Dönenceler, Güneş ışınlarının en son dik geldiği enlemler olduğundan, bu noktalarda gölge boyu yılda bir kez sıfır olur. Dönenceler dışındaki düz bir zeminde bulunan yerlerde ise gölge boyları kesinlikle sıfır olmaz.

Gölge yönü Güneş ışınlarının geldiği yönün tersine düşer. Gölge yönleri, Dünya’nın günlük ve yıllık hareketi ile eksen eğikliğine bağlı olarak değişir.

Kaynak:9.Sınıf Coğrafya Ders Kitabı (PDF)

Coğrafya Bilimi Ders Notları