Yeryüzünün belirli bir yerinde atmosfer olaylarının gösterdiği kısa süreli ortalamalara hava durumu denir. Bir yöredeki havanın güneşli, bulutlu, yağışlı vb. olması hava durumunu ifade eder. Geniş bir alanda uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalama durumuna ise iklim denir. İklim belirtilirken kurak, yağışlı, sıcak, soğuk gibi ifadeler kullanılırken hava durumu için güneşli, bulutlu, yağmurlu, rüzgârlı gibi ifadeler kullanılır.
İklim geniş alanları (Akdeniz Havzası gibi) kapsarken hava durumu daha dar (Antalya gibi) alanları kapsamaktadır. Hava olaylarını meteoroloji, iklimi ise coğrafyanın alt dallarından biri olan klimatoloji inceler. Bir bölgedeki hava durumu özellikleri, her zaman o bölgenin iklimini tam olarak yansıtmayabilir.
Ekvatoral iklim bölgeleri ile kutup bölgelerinde yaşanan hava durumu özellikleri uzun yıllar boyunca değişmez ve buralardaki iklimin genel karakterini yansıtırken orta kuşakta hava durumu sık sık mevsim normallerinin üzerinde ya da altında değerler gösterebilmektedir. Meteoroloji istasyonlarında iklim elemanlarına ait değerler günün belirli saatlerinde ölçülerek kayda geçirilir.
Bu olaya rasat veya gözlem denir. Gözlem çalışmaları için kurulan yerlere ise rasathane veya gözlemevi denir. Ülkemizde hava olayları ile ilgili gözlem çalışmaları, Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür. Bu amaçla ülkemizin birçok noktasında gözlemevleri kurulmuştur.
Bu gözlemevlerinde günün belirli saatlerinde (yerel saatle 07.00, 14.00, 21.00) sıcaklık, basınç, rüzgâr, bulutluluk, nem ve yağış değerleri ölçülür. Elde edilen veriler, uydulardan alınan hava fotoğrafları ile birlikte değerlendirilerek günlük hava tahmin raporları hazırlanır. Bu raporların sonuçları, çeşitli basın yayın kuruluşları aracılığı ile kamuoyuna sunulur.
Dünya’nın iklim sistemi atmosfer, hidrosfer, litosfer ve biyosfer arasında meydana gelen enerji ve su buharı alışverişini kapsar. Bu alışverişler atmosferi diğer kürelere bağlar. Atmosferde ve iklim sisteminde meydana gelen bir değişim hidrosfer, litosfer ve biyosferi de büyük ölçüde etkilemektedir.
İklimin gerek insan gerekse doğal çevre üzerinde birçok önemli etkisi vardır. Bu etkilerin başlıcaları aşağıdaki görselde verilmiştir.
Kaynak:9.Sınıf Coğrafya Ders Kitabı (PDF)
