Türkiye’nin Coğrafi Konumu

Türkiye, bulunduğu coğrafi konumu nedeniyle siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan Dünya’nın en önemli ülkelerinden biridir. Ülkemiz bu konumunu ilk çağlardan beri sürdürmektedir.

1- Türkiye’nin Mutlak Konumu

Türkiye 26°–45° doğu meridyenleriyle 36°–42° kuzey paralelleri arasında yer alır. Ülkemiz bu özelliği ile Ekvator’un kuzeyinde, Greenwich’in ise doğusunda yer alır. Bulunduğu konum itibariyle Kuzey Yarım Küre’nin orta kuşağında yer alan ülkemizde ılıman iklimler etkilidir. Türkiye’nin güneyi ile kuzeyi arasında 6 paralel (36–42) bulunur.

Ülkemizin en kuzeyi ile en güneyi arasında yaklaşık 666 km (6 x 111) kuş uçumu mesafe vardır. Türkiye’nin en batısı ile en doğusu arasında ise 19 meridyen (26–45) vardır. Bu özellik, ülkemizin en batısı ile en doğusu arasında 76 dakikalık (19 x 4) zaman farkı oluşturur. Yine sınırlarımızdan geçen meridyen derecelerine göre ülkemiz, 2. (30° D) ve 3. (45° D) saat dilimleri içinde yer alır.

2- Türkiye’nin Göreceli Konumu

Türkiye eski Dünya karaları diye tabir edilen Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur. Ülkemiz Asya’da yer alan Anadolu ve Avrupa’da yer alan Trakya’daki topraklarıyla iki kıta arasında köprü görevi görmektedir.

İstanbul ve Çanakkale boğazları ile Karadeniz’i Akdeniz’e, dolayısıyla Atlas Okyanusu’na bağlayan deniz yollarının kontrolü ülkemizin elinde yer alır. Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir ve yer şekilleri çeşitlilik gösterir. Buna bağlı olarak ülkemizde; iklim, bitki örtüsü, toprak türleri, tarım ürünleri ve turizm etkinlikleri çeşitlenmiştir.

Türkiye, ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir. Yükselti genel olarak batıdan doğuya doğru gidildikçe artar. Bu durum doğuya doğru gidildikçe sıcaklık ortalamasının düşmesine yol açar. Yine Türkiye’de dağların doğu-batı yönlü uzanması, denizel etkilerin iç kısımlara ulaşmasını engellemiş, ulaşımı kuzey-güney yönünde zorlaştırmıştır.

Türkiye, Avrupa’da Yunanistan ve Bulgaristan; Asya’da Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan Nahçıvan, İran, Irak ve Suriye ile komşudur. En uzun kara sınırımız Suriye (877 km), en kısa kara sınırımız ise Azerbaycan Nahçıvan’ladır (18 km). Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin toplam kıyı uzunluğu 7536 km’dir. Girinti çıkıntısı fazla olduğu için en uzun kıyı uzunluğu Ege Denizi’ndedir.

Türkiye zengin yer altı kaynaklarına ve yer üstü sularına sahiptir. “Stratejik Elips” olarak adlandırılan ve Türkiye ile çevresindeki ülkeleri kapsayan bölge, Dünya petrol ve doğal gaz rezervlerinin büyük kısmına sahiptir. Ayrıca ülkemiz zengin petrol ve doğal gaz yataklarına sahip Orta Doğu ülkeleriyle petrol ve doğal gaza yoğun olarak ihtiyaç duyan Avrupa ülkeleri arasındaki enerji taşımacılığında önemli bir rol oynar.

Kaynak:9.Sınıf Coğrafya Ders Kitabı (PDF)

Coğrafya Bilimi Ders Notları